Meclis tarihe geçen ilklerle tatile girdi

 Tatile giren Meclis Genel Kurulu’nun 10 aylık yasama maratonunda birçok ilk yaşandı. Vekiller tutuklandı, başkanlık sistemi kabul edildi, vekillikler düşürüldü, iç tüzükle değişikliği geçti, tek kişilik grup toplantısı yapıldı, genel kurul eylem alanına dönüştürüldü.

Meclis 26. Dönem 2. Yasama Yılı, çalışmaları dün tamamlandı. AKP grubunun getirdiği önergeyle de 1 Ekim tarihine kadar sürecek olan tatili başlamış oldu. Tatile girmeden önce AKP-MHP ortaklığıyla getirilen ve muhalefetin sesini kısmayı hedefleyen 18 maddelik iç tüzük değişikliği görüşülüp, kabul edildi. Hemen öncesinde ise HDP’li milletvekilleri Faysal Sarıyıldız ve Tuğba Hezer Öztürk’ün “devamsızlık” gerekçesiyle milletvekilliklerinin düşürülmesi AKP ve MHP’li vekillerin oylarıyla kabul edildi. Yasama yılının son günündeki bu iki önemli gündemle çalışmalarına ara veren Genel Kurul’un son günü yasama yılının da özeti oldu.

YÖNETİM ŞEKLİ DEĞİŞTİ

Meclis’in yasama yılı içerisindeki en tartışmalı çalışması ise Türkiye’nin yönetim modelinin değiştireceği tartışmalarıyla gündeme gelen ve “başkanlık sistemi”ni ön gören Anayasa değişikliği düzenlemesi oldu. Ocak ayının ilk haftasında Meclis’e getirilen Anayasa değişikliği teklifi 339 oyla kabul oyu ile 16 Nisan’da yapılan tartışmalı referandumla ilk genel seçimlerde hayata geçecek olan “başkanlık sisteminin” ilk adımı da 26 Ocak’ta Meclis’te kabul edildi.

BÜTÇE GÖRÜŞMELERİNE HDP’LİLER DAMGASINI VURDU

Anayasa değişikliği teklifinin öncesinde Meclis’in gündeminde 2017 bütçe görüşmeleri vardı. Anayasa değişikliğiyle “başkanlık” tarafından belirlenecek olan bütçe son kez Meclis’te tartışılarak kabul edildi. 2017 bütçe görüşmelerine ise görüşmelere geçilmeden bir ay önce tutuklanan HDP’li milletvekillerinin durumu damgasını vurdu. 4 Kasım 2016’da HDP Eş Genel Başkanları Figen Yüksekdağ ve Selahattin Demirtaş’ın da aralarında olduğu 9 milletvekilinin tutuklanması sonrası HDP’liler bütçe görüşmeleri boyunca tutuklu milletvekillerinin fotoğraflarını Meclis kürsüsüne taşıdı. Görüşmelerin ilerleyen günlerinde krize dönüşen bu durum tutuklu vekillilerin fotoğraflarının HDP grubu sıralarına yer almasıyla çözüldü.

EYLEMLERİN ADRESİ OLDU

Meclis tarihinin en tartışmalı düzenlemelerinin görüşüldüğü yasama yılında Meclis’te milletvekilleri tarafından gerçekleşen eylemler de Meclis tarihine geçti. 4 Kasım 2016’da 9 HDP’li milletvekilinin tutuklanmasından sonra HDP grubunun Meclis çalışmasını durdurma kararı alması, bu eylem ve protestoların en dikkat çekeni oldu. HDP bu durumu “Meclis grubumuz ve Merkez Yürütme Kurulumuz ile yaptığımız tartışma doğrultusunda, demokratik siyaset tarihimizin bu en kapsamlı ve karanlık saldırısı karşısında, yasama organındaki çalışmalarımızı durdurmaya ve bir kez daha halklarımızla buluşmaya karar verdik” açıklamasıyla duyurdu. Bir süre sonra “demokratik siyasette ısrar” kararıyla da yürütülen tartışmalar sonrası HDP yeniden çalışmalara devam kararı aldı.

KÜRSÜYE KELEPÇE

HDP’nin bu kararının yanı sıra milletvekillerinin de yapmış olduğu bireysel eylemlerde yasama yılının en çok konuşulan başlıkları arasında yerini aldı. Tarihe geçen eylemlerden birisi ise Ankara Bağımsız Milletvekili Aylin Nazlıaka’nın Anayasa değişikliği görüşmeleri sırasında kendisini Meclis kürsüsü mikrofonuna kelepçelemesi oldu. Nazlıaka, Meclis kürsüsüne kendini kelepçeleyerek sıra dışı bir eyleme imza attı ve yaklaşık 1.5 saat kürsüde kaldı. Nazlıaka’nın kelepçesini AKP’li kadın vekiller keserek çıkardı. Bu sırada AKP ve HDP’li vekiller arasında kavga çıktı.

MECLİS TARİHİNDE İLK: TEK KİŞİLİK GRUP TOPLANTISI

Nazlıaka’nın bu eyleminin yanı sıra HDP’nin eski Sözcüsü Ayhan Bilgen’in tek başına gerçekleştirdiği grup toplantısı da Meclis tarihine geçen ayrıntılardan biri oldu. HDP Eş Genel Başkanlarının tutuklanmasından sonra yapılan grup toplantısına konuklar alınmadı. Konukların Meclis Başkanlığı kararıyla alınmamasını protesto eden HDP ise tek kişilik grup toplantısı gerçekleştirerek tarihe geçti. Sadece basın mensuplarının yer aldığı grup toplantısını tek başına yapan Bilgen, “Bu manzara Meclis’in ayıbıdır. Bizde camdan değil, candan konuşulur. Söyleyecek sözümüz de var, söylemeye yüzümüz de” diyerek, Meclis tarihine geçen toplantıyı değerlendirdi.

DEMOKRASİ OTURUMU DA TARİHE GEÇTİ

Ayhan’ın bu toplantısının dışından Meclis tarihine geçen bir başka eylem ise CHP’lilerce hayata geçirildi. İç tüzük görüşmelerinde muhalefetin sesini kısacak düzenlemeleri eleştiren CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, kürsüye siyah bir örtü serdi. Bu eylemin ardından da görüşmeler devam ederken, Meclis’i terk etmeme kararı alan CHP’liler, 13 saat boyunca “demokrasi oturumu” ismiyle diğer Genel Kurul çalışmalarına ara verilmesinden sonra salonu terk etmeden sabahladı. CHP’liler bu eylem sırasında Genel Kurul oturumu gibi bir oturum düzenleyerek, 13 saat süren eylem boyunca kendi kurdukları ses sisteminden yaptıkları konuşmaları tutanak altına aldı.

HÜKÜMET SORULARA YANIT VERMEDİ

Yasama döneminde muhalefet denetim görevini aktif bir şekilde yerine getirme çabası izlerken, hükümet bu çabanın hayat bulmasına olanak sağlamadı. En aktif denetim yolu olan soru önergesindeki rakamlar da bunun nasıl gerçekleştiğini tüm çıplaklığıyla ortaya koydu. 26’ncı yasama yılında büyük bir bölümü muhalefet partileri tarafından verilmiş olan 16 bin 813 yazılı soru önergesi Meclis’e sunuldu. Bunlardan bin 421 tanesi çeşitli gerekçelerle iade edilirken, büyük bir bölümü de yanıtsız bırakıldı. İade edilen önergelerin 746 tanesi HDP’li vekillere ait. CHP’nin 593, MHP’nin 66, bağımsız milletvekillerinin ise 16 önergesi iade edildi. AKP’nin iade edilen önergesi kayıtlara geçmedi.

GÜNDEM OHAL VE KHK’LER OLDU

15 Temmuz darbe girişiminin ardından 20 Temmuz 2016’da ilan edilen Olağanüstü Hal’in uzatılması da dört kez Meclis gündemine geldi ve kabul edildi. En son 17 Temmuz’da bir kez daha OHAL’in 19 Ekim’e kadar uzatılmasına ilişkin Başbakanlık Tezkeresi, Meclis’e gelerek kabul edildi. OHAL ilanıyla birlikte yasama yılı sürecinde 21 Kanun Hükmünde Kararname (KHK) yayımlandı. Gündeme gelen bu KHK’ler de iktidar partisinin oylarıyla kabul edildi. Söz konusu KHK’lerle binlerce emekçi ihraç edilirken, yüzlerce sivil toplum örgütü, dernek, vakıf ve basın kuruluşu da kapatıldı.

MUHALEET GERİ ADIM ATTIRDI

Yasama yılında, toplam 120 birleşimde, 290 kanun ve 34 Meclis kararı kabul edildi, 2 araştırma komisyonu kuruldu. 26’ncı Dönemden bugüne kadar ise 405 sözlü soru önergesi Genel Kurul’da bakanlar tarafından cevaplandırıldı. 14 gensoru önergesinin görüşüldüğü yasama döneminde 382 kanun ve 61 Meclis kararı kabul edildi. Neredeyse tamamını iktidar teklifleri olan kanunlarda kimi zaman muhalefet ve toplumsal tepkiler de hükümete geri adım attırdı. Muhalefetin ve yaşam savunucularının büyük tepki gösterdiği, zeytinlik sahalarının “idam fermanı” olarak değerlendirilen düzenlemelerin geri çekilmesi bunlardan biri oldu. Komisyon tepki çeken düzenlemeyi yeniden görüşmek ve ardından da tekliften çıkarmak zorunda kaldı.

TUTUKLU YASAMA ÜYELERİ

Ekim 2016’da başlayan yasama yılında onlarca kanun teklifinin yanı sıra OHAL KHK’leriyle mesai harcayan Meclis çalışmaların bu dönemki en önemli ayrıntısı çok sayıda üyesinin tutuklanması oldu. 4 Kasım 2016’da HDP’li 9 ismin tutuklanmasıyla birlikte yasama üyelerinin yasama faaliyetlerine katılamadığı Meclis’te bu durum sonunda ana muhalefet partisi CHP’ye kadar uzandı. HDP Eş Genel Başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ ile birlikte 9 HDP’li milletvekillinin tutukluluğu Meclis’te özellikle HDP tarafından en çok dile getirilen konu oldu. Sonrasında 14 Haziran günü CHP İstanbul Milletvekili Enis Berberoğlu’nun da tutuklanması “darbe” olarak değerlendirilirken, iktidar partisi yasama üyelerinin yasama faaliyetlerine katılamamasını da olağan karşıladı. Berberoğlu ile birlikte 11 HDP’li vekil halen tutuklu bulunuyor.

İLK KEZ BU YÖNTEMLE VEKİLLİK DÜŞÜRÜLDÜ

Milletvekillerinin karşı karşıya kaldığı bu durum, Meclis’in bu yasama yılını karnesinin zayıf olmasının en önemli nedeni oldu. Tutuklu milletvekilleriyle birlikte ilk kez bu kadar yoğun bir şekilde vekilliklerin düşürülmesine de tanıklık edildi. HDP eski Eş Genel Başkanı Figen Yüksekdağ ile Diyarbakır Milletvekili Nursel Aydoğan hakkında verilen hapis cezalarının onaylanmasıyla vekillikleri düşürüldü. Daha önce buna kimi örnekler verilse bile bu dönemde ilk kez “devamsızlık” gerekçesiyle milletvekillerinin vekillikleri düşürüldü. HDP Şırnak Milletvekili Faysal Sarıyıldız ve Van Milletvekili Tuğba Hezer Öztürk, 1923’ten bu yana ilk kez “devamsızlık” gerekçesiyle vekilliği düşürülen isimler oldu.

Yasama yılını böylesi bir karneyle kapatan Meclis’in önümüzdeki yasama yılı ise daha çok tartışmalara ve benzer örneklerin yaşanmasına tanıklık edecek. Muhalefetin konuşma sürelerinin dahi kısaltıldığı iç tüzük değişikliğinin yeni yasama yılında yürürlüğe girmesiyle birlikte Meclis’in kötü olan karnesine, yeni birçok ilk daha geçecek gibi.

EN SON EKLENENLER