Bedriye Yorgun*
Dünya, Türkiye ve Kürt kadın hareketinin bilgi, birikim ve mücadele değerlerini kendine zemin yapmış, tüzük ve programında kadının eşitliğini ve özgürlüğünü esas almış partimiz; demokratik siyasette kadına alan açmayı değil, kadın alanında yürümeyi ilke edinmiştir.
Kadınlar siyaseti demokratikleştirme ve toplumsallaştırma sürecinin temel dinamiğidir. Eril bir nitelik üzerinden inşa edilen iktidarcı ve tekelci siyaset anlayışına karşı siyaseti dönüştürme, siyasete toplumsal içerik ve işlev kazandırma çabasındadır.
Kadınlar, kadın özgürlük mücadelesinin özneleri olarak eşit katılım ve temsiliyetin dönüştürücü olduğu oranda anlamlı olduğunu bilerek, özgür ve demokratik toplum hedefiyle, cinsiyetçiliğe ve erkek egemen sistemin bütün tezahürlerine karşı demokratik siyaset zemininde mücadele yürütmek üzere tüm toplum kesimlerinden kadınlara ulaşmayı amaçlamıştır.
Parti yapısı içinde oluşturduğu özgün ve özerk kadın örgütlenme modeli ve kadın meclisleri ile kendi yaşamları üzerinde söz ve karar sahibi olmasını, siyasete aktif katılımlarını yerelde ve yerinden, ifade, karar ve temsil süreçlerine doğrudan katılımını sağlamış, toplumun ve siyasetin demokratikleşmesi yönünde önemli bir mesafe almıştır.
7 Haziran 2015 seçimlerinde 32 kadın milletvekili ile HDP eşit temsili sağlamasa da yüzde 40 oranla TBMM’de kadın temsiliyetini ilk defa yüzde 18’e yükseltmiştir. 25 Haziran 2015’te HDP grup kuracak temsiliyeti bulamaz dedikleri dönemde Parlamento Kadın Grubu’nu kurmuş.
Kadın grup toplantılarına karma ve kadın kurumlarının kadın temsilcilerini davet ederek Meclis kürsüsünde kadınların kolektif iradelerinin yansımasını sağlamıştır. Kadınların yaşadığı sorunları görmeyen ve çözüm politikaları üretmeyen TBMM’yi kadın sorunlarına ve toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı ve sorumlu bir mekanizmaya dönüştürmeyi hedeflemiştir.
Türkiye’nin geleneksel erkek iktidarı ve eril siyasetine yönelik en önemli müdahalesinden biri olan eşbaşkanlık sistemi, tüm siyasi partilerde hayata geçirilmek üzere temel bir kadın hakkı olarak kazanılmış ve yasalara geçmiştir.
Eşbaşkanlık sistemi, bir kadın ile bir erkeğin birlikte oluşturduğu klasik eşitlik anlayışı, yetki paylaşımı ve yönetim tarzının ötesinde, kadının siyasete katılımıyla toplumdaki cinsiyetçi kodların çözülmesi ve siyasetin erkek egemen zihniyetten arındırılması, temsilde adaletin, yaşamda eşitliğin, yönetimde ortaklaşmanın temelidir. Eşbaşkanlık sistemi milyonlarca kadının iradesi ve sözüdür.
Toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamada önemli bir siyasi mekanizma olarak yürürlüğe girmiştir. Bu aşamaya gelinceye kadar birçok deneyim elde eden kadınlar, kuracakları sistemin mekanizmalarını, şeklini, içeriğini ve önemini tartışmak üzere konferanslar düzenlemiştir.
Yerel yönetimlerde eşbaşkanlık sistemi DBP ile uygulanmaya başlanmış, hala da dünyada ilk ve tektir. Kürt kadınlarının ve Türkiye kadın mücadelesinin uzun soluklu önemli bir kazanımı olan bu sistem dünya kadın mücadele deneyimine önemli bir katkıdır. Bir kadın kazanımı olarak Türkiye demokrasi tarihine geçtiğini söyleyebiliriz.
Geriye dönüp baktığımızda; henüz eşbaşkanlık yokken, 1999’da HADEP’te Kürt Kadın Hareketi 3 yeri Kadın Kenti olarak belirledi. O süreçte, bugün de devam eden “bizim bu bölge kadın temsiliyetini kabul etmez, kadın aday göstermeniz durumunda seçimi kaybederiz” yaklaşımları içinde belirlenen kadın adaylar çok yüksek oylar alarak seçildiler ve bulundukları belediyelerde çok ciddi değişimler yarattılar. Kadın Kenti ilan edilen Nusaybin’de bir ilk olan kadın imar kenti çalışmaları yapıldı. Kitapların yasaklandığı bir dönemde Kadın Kütüphanesi, kadının sesinin duyulmasının günah sayıldığı bir yerde Çok Dilli Kadınlar Korosu ve Tiyatro Grubu kuruldu. Kurulan tandır evlerinde kadınlar örgütlenerek ekmeklerini ürettiler. Kadının kamusal alanda yer alması, istihdam yaratması sağlandı. Kadınların yaşanacak her türlü sorunları ve çözümleri için muhataplık ilişkisinin sağlanacağı kadın birimleri kuruldu.
İlk defa Dikili beldesinde sendikaların toplu sözleşmelerine, erkek şiddetine karşı şerh maddeleri eklendi. Belediye çalışanlarının Newroz ve 8 Mart’ta resmi izinli sayılması vb. sadece birkaç örneğini verdiğimiz çalışmaların özü itibarıyla önemli kadın imzalı siyaset belgeleri olduğu gerçeğidir.
2004’te DTP ile 9 kadın, 2009’da 15 kadın, 2014’e geldiğimizde HDP ile girilen seçimlerde 102 belediyenin 96’sında eşbaşkanlık sistemi hayata geçirilmiş oldu. En son 2019 seçimlerinde 59 belediyede eşbaşkanlık alındı. Türkiye Cumhuriyeti tarihinde 1930’dan 1979 sonuna kadar toplamda kadın belediye başkanı sayısı 79.
Kadınların birer politik özne olarak politikaya katılımını amaçlayan eşbaşkanlık, siyasi iktidar tarafından bilinçli olarak kriminalize edilmek istenmekte.
Çünkü bu modelin tekçilik ile tek adam rejimine eril siyasetle örülmüş anlayışa ve cinsiyetçi kodlara bir müdahale olduğunu biliyor. Kayyım atanmasına gerekçe gösterilerek yargılama konusu yapılsa da, uygulanmaya başlanmasından bugüne toplum bu sisteme teveccühünü göstermiş, karma kurumların bazıları, en son İsviçre ikinci büyük Sosyal Demokrat Partisi bu sisteme geçmiştir. Eşbaşkanlık sistemi toplumsal cinsiyet gibi toplumsal ve kadın değerlerini kemiren bir hastalığa karşı ilaç gibidir. Kadınların bu konuda ısrarlı mücadelesi devam edecektir.
Kadınların arkasından mı gideceksiniz üzerinden örülen seçim stratejilerine karşı, kadınların yerinden ve yerel yönetim anlayışının stratejik olduğu bu mücadelede kadınların ne kadar çok sancılı yol aldıkları ve alacakları görülmekte.
HDP Kadın Meclisi tüm zaman ve mekanların özgürlük çizgisi olan Kadın Mücadelesi Her Yerde! şiarı ile yeni dönem mücadele hattını belirlemiş, şiddet içeren ve değer tanımayan özelliğiyle faşizme ve diktatörlüğe karşı; örgütlülüğünü, mücadelesini büyütecek, kadın dayanışmasını ve en geniş birlikteliğini geliştirerek kadınların ve toplumun özgürleştirici gücü olacaktır.
Yaşamın özgürce aktığı bir tarihin sahibi kadınlar olarak; erkeklik inşa edilerek emeğimizin, bedenimizin, kimliğimizin gasp edildiği, çalındığı yerde biz o özgürleşmeyi yeniden yakalayacak ve bundan vazgeçmeyeceğiz. Bu vesileyle tarihin her anında yaşamını özgürleşme mücadelesine adamış bütün kadınlara HDP Kadın Meclisi adına binlerce selam ve minnetle.
HDP Parti Meclisi Üyesi