Dolar ve euronun önlenemez yükselişi devam ediyor. Merkez Bankası’nın örtülü faiz artışı ile denge kurmaya çalışmasına rağmen, ekonominin kötü sinyaller verdiğini belirten İktisatçı Mustafa Sönmez, ekonominin iç barışın tesisiyle düzelebileceğini söyledi
Türk Lirası, dolar ve euro karşısında her geçen gün değer kaybederken, Amerika’da 4 Aralık’ta görülecek olan Reza Zarrab davasına kadar bu artışın süreceği belirtiliyor. Merkez Bankası’nın tüm müdahalelerine rağmen TL’nin Meksika, Brezilya ve Afrika ülkelerinin para birimlerinden daha fazla değer kaybettiğini belirten İktisatçı Mustafa Sönmez, TL’nin değer kaybedişinde siyasal ve ekonomik nedenlerin olduğunun altını çizdi. Doların yükselişi karşısında Merkez Bankası’nın kullanabileceği tek şeyin, TL’yi cazip hale getirecek bir faiz uygulamak olduğunu belirten Sönmez, bu müdahalenin de yaratacağı başka tip sorunlar olduğuna dikkat çekti. Sönmez, bunu şöyle açıkladı: “Ekonomi yavaşlar, insanlar kredi kullanamaz duruma gelir. Ellerindeki birikimi kullanmak yerine parasını faize yatırır. Tüm bunlar ekonominin küçülmesine ve daralmasına neden olur.”
‘12 ayda 210 milyar dolar bulmalı’
Sönmez, finans sisteminin belli darbeler alacağına dair görüşleri olduğunu belirterek, dış yatırımcılar için ise, Türkiye’nin imajının yatırım yapmaktan uzak bir ülkeye dönüştüğünü dile getirdi. Var olan yatırımcıların ise dolar ve euroya yöneldiğini söyleyen Sönmez, “Merkez Bankası da faiz silahını çekerek denge kurmaya çalışıyor, ama bu sınır kestirilebilir değil” dedi. Sönmez, para biriminin değer kaybedip, ekonominin daraldığı bir dönemde borçlanmanın arttığına da işaret ederek, “Türkiye’nin ortalama 170 milyar dolar dış borcu var. Her yıl ortalama 40 milyar dolar da bütçe açık veriyor. Bu şartlar altında çevrilmesi gereken 210 milyar dolar gibi bir para var. Hükümetin önümüzdeki 12 ayda 210 milyar dolar para bulması gerekiyor. Bu parayı bulma baskısı var. Hükümet bu şartlar altında çok yüksek faizler ödemeden nasıl para bulabilirim arayışı içinde. Yüksek faizler ile aldığım durumda bu faizi nasıl öderim kaygısını da taşıyor. Faizi verdikten sonra herkes para bulur ama aldığınız o paranın altında kalırsınız. Dolayısı ile tam bir sıkışmışlık hali var. Türkiye için 2018 tatsız bir yıl olabilir”diye konuştu.
‘Kırılgan ekonomi var’
Türkiye’nin döviz yaratan bir ekonomisi olmadığının altını çizen Sönmez, “Konuta inşaata dayalı bir ekonomi var. Ekonomiyi yönetebilmek için 70 milyara yakın bir kamu varlığı özelleştirildi. Despotik yönetim sayesinde doğa talan edildi. İstanbul betonlaştırıldı. Bunlara rağmen kırılgan bir ekonomi var” şeklinde konuştu. Sönmez, hükümetin ekonomiyi yönetme konusunda imkânlarının epey azaldığını dile getirerek, “Birdenbire bir kriz değil ise bile, küçülen bir ekonomi olabilir. Önümüzdeki yıllarda gerçekleşecek seçimlere, hele ki tatsız bir ekonomi konjektörü ile bu seçim takviminin çakışması hükümet açısından istenir bir şey değil” dedi.
‘Demokrasi sağlanırsa gelişir’
Ekonominin gidişatına dair bu değerlendirmelerde bulunan Sönmez, önümüzdeki günlerde çıkması beklenen yeni KHK ile kentsel dönüşüm projelerinin hızlandırılarak inşaat sektörü üzerinden ekonominin canlandırılmak istendiğini ifade etti. Sönmez, ekonomide gidişatın sona ermesi için OHAL’in kaldırılması gerektiğine vurgu yaparak, şunları söyledi: “Daha sonra Türkiye’nin iç barışını tesis etmesi ve bölge güçleri ile barışçıl bir dil tutturması gerekiyor. Türkiye şuan risk taşıyan ülkeler arsında ilk sıralarda yer alıyor. Bu algının değiştirilmesi gerekir ki, ihtiyacınız olan dış yatırımcılar gelsinler. Kısacası OHAL kalkarsa, demokrasi sağlanırsa ekonomi de gelişir.”
Dolar 3,97’den döndü
Uluslararası arenanın gündemi olan Reza Zarrab davası dolar ve euroyu tırmandırmaya devam ediyor. Salı günü kademeli olarak yükselen dolar, dün yukarı yönlü hareketini korudu. Dolar/TL dün güne yükselişle başladı ve 3.97’nin üzerini test etti. Haftaya başlarken 3.90 seviyesinin altına inen dolar/TL, ABD’den gelen haberlerle yükselişe geçti. Önceki gün, gün içinde en düşük 3.8976 seviyesinde test edilse de, gün sonuna doğru yükseliş hızlandı ve kur 3.97 seviyesini aştı. Kur, dün erken saatlerinde 3.9730’ları gördükten sonra bir miktar geri çekildi, ancak kurdaki yukarı yönlü hareket devam etti. Euro/TL’de de 4.69 ile rekora yakın seviyelerden işlem görüyor. Sterlin/TL ise, 5.3130 ile yeni tarihi zirvesini görmesinin ardından 5.2930 seviyesinde yer aldı.
Metin Yoksu/MA