MAHİR YORULMAZ
Adıyaman Alevileri özellik soykırım döneminden kaynaklanan sebeplerden dolayı kırsal bölgelerde yaşarlar. Adıyaman Alevileri Kürt Alevilerdir. Adıyaman Alevileri ” Kavi, Balyan, Xısor ” üç Aşiretten oluşmaktadır.
Kavi Aşireti:
Ocak; Doğrudan Seçağan Ağuçan Ocağına bağlıdır. Dil; Kürtçenin Kurmanç lehçesi ile konuşurlar. Şanlıurfa yöresindeki İzol ve Kavi Aşiretleri 1577 yılında Adıyaman ve Elbistan da ortaya çıkan ”Şah İsmail Ayaklanmasına” katılan topluluklardandır. Kavi ( Kavi Kürtleri ) olarak nitelendirilen topluluğa; Boylanlı, Belivanlı, Heli kanlı, Zengin anlı ve Salmayalı adındaki obalarda bağlıdır.
Ocağın dedeleri; Çelikhan’ın Kuru dere köyündedir. Seyit Men çek soyunda oldukları söylenir.
Balyan Aşireti:
Ocak: Pir- Dede Ocağı Kalender Ocağı Müridi Ser çağan Ağ uçan Ocağıdır. Dil: Kürtçenin Kurmanç lehçesini konuşurlar. Malatya’nın Doğanşehir, Yeşilyurt ilçelerinde ve Adıyaman da bulunurlar. Kalender Ocağı Dedeleri Malatya Akçadağ’a ilçesine bağlı Dede köyünde yer alırlar. Adıyaman Balyan Aşiretinde bir kolu Malatya’da ” Bali Mışara ” denilir. Balyan Aşireti, Elazığ’ın- Baskil’den geldiği söylenmektedir. Tek nedeni yâda kaynağı Baskil’in adının eskiden ” Muşar ” olmasından kaynaklanıyor. Adıyaman’daki Balyanlara Bali Tacik (Tacik Balyan ) denilmektedir.
Xısor ( Xıdsor- Hıdır Sor yani Kızıl Hıdır ) Aşireti:
Ocak : Pir- Dede Ocağı Üryan Hızır Ocağı, Müşridi Serçağan Avuçan Ocağıdır. Dil: Kürtçenin Kurmanç lehçesidir. Xısor ( Hıdsor) Aşireti tamamı Alevidir. Ocak dedeleri Adıyaman’ın Susan Köyündedir. Ocak üyeleri Çelikhan’ın Bulam ve Balıkburnu köylerinde yaşarlar. Üryan Hızır’ın türbesi, Dersim- Pertek Zeve Köyündedir.
Hızır Üryan kuramcısı Baba Tahir Üryan’dır. Hızır ocağının bir merkezide Erzurum- Aşkale’dedir. ( Mehmet Bayraktar).İngiliz Araştımacı Mark Sykes’e göre 20.yy’ın başında Xısor Aşireti 600 Aileden oluşmaktadır. Xısor Aşireti’de Kavi ve İzol Aşireti gibi 1577 Elbistan’daki Şah İsmail Ayaklanmasına katılmıştır. Kaynak: Kul Seyyid.
Adıyaman’daki bu üç Alevi- Kürt Aşireti içinde çok Kavi Aşireti Yavuz döneminde ve daha sonraki dönemlerde ovaya göç eden birçok köy Sünni olmuştur.
Bu üç Aşiret arasında daha önceleri bazı olumsuzluklar olsa da son zamanlarda okuma sayısının artması ile birlikte bu olumsuzluğun yerini birlik ve beraberlik aldı.
Çevre illere yani dışarıya en büyük göçü Balyan Aşireti vermiştir. Balyan Aşireti, Xısor ve Kavi Aşireti gibi dağınık Köylerden oluşmadığı için Büyük bir ve köy kendine bağlı olan ufak tefek Mezraları ile birlikte Belediyesi olan bir aşirettir.
Her üç Aşiret de 12 Eylül Döneminde Alevi – Kürt oldukları için çok büyük baskılar görmüştür.
Her üç Aşiret de gelenek ve göreneklerini yeterince yerine getirmese de sürdürmenin gayreti içindeler.
Maraş olaylarının Adıyaman’a taşınmamasının en büyük nedenlerinden biri o zaman Alevi kanat Önderlerinin gerekli Devlet mevkilerini önceden uyarması ve ilin küçük olması, Alevilerin daha örgütlü olasından kaynaklandı.
Adıyaman’da da bazen toplumu karşı karşıya getirilecek olumsuz yazılar yazılsa da her iki mezhep bu provokasyonlara gelmiyor.
02 01 2017