DERSİM Tedip, Tenkil, Tehcir 80. YIL DÖNÜMÜ

Mazlum Halkların KAHRAMANI da HAİNİ de ÇOK OLUR
İki Kahraman; ALİŞÊR ve ZARİFE ANA
İki Hain Katil; Zeynel TOPî ve Rayber QOP
BİR HALK DESTANI
ALİŞÊR, ZARİFE ANA…
KOÇGİRİ ve DERSİM
(KATİLLER; Zeynel TOPÎ Alişêr’in Kirvesi, Rayber QOP ise Pir Seyit Rıza’nın YEĞENİDİR…!!!)

Dersim’in Şeyh Hasenanlı aşiretine mensup olan Alişer,
Koçgiri’de doğmuştur (1865). Öğrenimini Sivas’ta yapmıştır. Çok zeki bir insandır. Alevi inancını ve kültürünü çok iyi bilen Alişêr aynı zamanda büyük bir Kürt/Kızılbaş Hak Aşığıdır.
Koçgiri aşiret liderlerinden Mustafa Bey’e katiplik yapmıştır.
Osmanlı Tarafından Mustafa Bey’e fahri paşalık rütbesi verilmiş olduğundan, o bölgede Alişan Beyzade, Mustafa Paşa en büyük nüfuza sahip Kürt emiri olmuşlardır.
Mustafa Paşa’nın Hakka yürümesinden sonra, Alişer onun büyük oğlu Alişan Bey’e vasi tayin edilmiş ve bu nedenle de bütün Koçgiri aşireti üzerinde büyük etki sahibi olmuştu. Alişer, bu nüfuzunu kelimenin gerçek anlamıyla, kendi halkının özgürlük davası uğrunda kullanmış ve bu amaçla, Dersim aşiretleri arasında kuvvetli bir birlik yaratmıştır…(N.Dersimi)”
Alişer, kendi akrabası Zarife adında bir kızla evlenmiştir.
Zarife dahi kocası gibi davasına bağlı, aynı yüksek gayeleri takip eden eşsiz bir Kürt/Kızılbaş kızı olduğunu, yaşamında doğrudan ispat etmiştir. Zarife,kadınlar arasında uyanış için eşsiz bir propagandacı olmuş ve Alişer’in mücadelesinde O’nun Hevali ve iş arkadaşı olmuştur.
Ne yazık ki, duygu ve fikir itibariyle tam bir birlik içinde olan bu ailenin çocuğu olmamıştır. Zarife, boylu boslu bir kadındır. Suretinden cesareti ve yiğitliği okunan eşsiz bir Kürt/Kızılbaş kızı idi. Her yıl, Dersim’e gider, aşiretler arsındaki çelişkileri ciddi bir hakim gibi hallederdi…” (N.Dersimi)
Araştırmacı sevgili can Abim Mehmet Bayrak’ın yayınladığı “N.Dersimi’nin Hatıratı” notlardaki açıklamalarda; “Alişer’in ve Zarife’nin başlarını kesip teslim ettiği kişi, katliama bizzat katılan Jnd. Alb. Nazmi Sevgen’dir.”
Nazmi Sevgen, Alişer’in kesik başını ilk kez ‘Koçkirili Alişer’ adlı yazısında yayınlamış ( Tarih Dünyası, Sayı: 9/;1950), aynı resim Niyazi Ahmed Banoğlu’nun ‘Dersim İsyanı’nın İçyüzü’ başlıklı yazı dizisinde tekrarlanmış (Yeni İnci Mecmuası, Sayı: 1-10/1950), Nuri Dersimi tarafından bu dergiden alınarak ‘Kürdistan Tarihinde Dersim’de yayımlamıştır.
Koçgiri’den Alişer Bey, yeğeni ve karısıyla birlikte Seyid Rıza’nın yanına, Piştik’e sığınıyor. Alişer, çok önemli biridir. Kürtçe’nin Qurmanci ve Dımılki lehçeleri dışında Türkçe, Fransızca, İngilizce ve Rusça bildiği söylenir!
Dünyayla ilişkileri olan biri. Lenin zamanının Rusyası ile bağları olduğu sanılıyor. Kimine göre, Alişer Bey, Mustafa Suphi ile temas bile kurmuş, Kısacası hükümet, Alişer’in dışarıyla, özellikle Rusya ve M. Supuhi ile temasa geçtiği ve bu meyanda örgütlenme işine girdiğinden kuşkulanıyor!…
Bu yüzden, Alpdoğan Paşa, Reybere Qop’u (Pir Seyit Rıza’nın yeğeni işbirlikçi Rehber) yanına çağırıyor. Çok para ve talimat veriyor: ‘”Ya amcan Seyid Rıza’nın kellesi ya da Alişer’in kellesi… Tercih sana ait…” Reybere Qop, ne yapıp edip aşiretin en iyi direnişçilerinden Zeynel’i kafaya alıyor. Bol miktarda para veriyor. O da aldığı talimatı, aynen Zeynel’e aktarıyor: “Ya Seyid Rıza’nın ya da Alişer’in kafası…!!!”
Zeynel Top paraya tamah ediyor. Alişer’in kafasını getirmek için birkaç adamını yanına alarak amcası olan Seyid Rıza’nın mekanını ziyaret ediyor.
Nihayet fırsat çıkıyor: Zeynele Aliye Topi, artık yaşlanmış Alişeri yeğeni ve karısını mağarada ziyaret ediyor.
Eller tüfeklerin tetiğinde. Hoşbeşten sonra Zeynel ve adamları gitmeye hazırlanırken , birden dönerek Alişer ve ailesine kurşun yağdırıyorlar. Alişer Bey ve yeğeni hemen oracıkta ölüyorlar.
Zarife Hanım ise, atik davranıp bir silah kapıyor, mağaranın içlerine doğru çekilirken Zeynel’in adamlarına kurşun atıyor. Burada Zeynel’in adamlarından birinin kafasını dağıtıyor.
Katliamdan sonra Zeynel’in adamlarından vurulanların cesetlerini telise koyduktan sonra getirip Seyid Rıza’nın önüne koydular. Alişer ve ailesinin cesetleri (başları kesilmişti) çürümeye terk edildi.” (bkz. Faik Bulut: Belgelerle Dersim Raporları, Yön Yay., İst.1991, s.192-193).
İnsanlardan “hain ol” istemi hain olmaya eşdeğerdir. Alişer, Zarife’nin başlarına kurulan tuzakta, Alişer’in kirvesi Zeynel, yem olarak kullanılıyor. Bu, güvenin, itibarın, dostluğun, inancın, insanlığın kalleşçe yok sayılmasıdır. Bunu, C. Mar, şiirsel coşkuyla anlatır:
“öldürülmeli alişer
buyruğunu verdi
şevket tuzağını kurdu
rehber kop
zeynel top
ve zeynel efendi
derken bir kancık çete
bunlar satılıp lirasına
soyundular ihanete
yürekleri kuşkulu ve korkak
gözleri ürkek
yüzleri çirkin
üzengide karıncalı ayakları
elleri tetikte tedirgin
koyuldular karanlık koynuna gecenin
bir süre sonra
tujik dağındaki mağaraya vardılar
ses verip/ses alıp
içeriye bir dost gibi girdiler
kendilerine ekmek ve cephane hazırlayan
alişeri arkasından vurdular
ve alişer’in eşi zarife
ne söze gelir/ ne tarife
öylesine görkemli
güzel
yiğit bir insan
ilkin şaşırdı bir an
arkasından atıldı üstüne alişer’in
-“havalı mı” vurmayın aman
dedi
ve çekip silahını can yoldaşının
vanklı’yı yere devirdi
sonra satılmışlar
soluğunu söndürdüler onun da
ve Zarife
çiçekli bir dal gibi düştü alişer’in üstüne
yıl otuzyedi
ay temmuz
gün karalı dokuzdu
ve sehere doğru
esilmiş iki ışıklı baş
paşa alpdoğan’a teslim edildi
yel sustu
ay bulutu kuşandı
su akmadı bir an….”
Şair Vecihi Timuroğlu da bu olayı şöyle yansıtır:
“Atıyor zarını Ali Şir
Oynuyor ve yiğitliğini veriyor
Ardıcın kolu deli divane
Bir teli aşıkane
Bir telini tarih boyadı kane” (Bir Sürgünün Ezgileri)
Yanındaki en büyük güç eşi Zarife’dir. Çok az görülen bu mücadele dolu yaşam, ikili için destanlara konu olmuştur.
Eşlerin birbirlerine “Heval” (arkadaş) demeleri, çok zorlu ve mücadele dolu yaşamlarında, onlara Mitolajik/Destansı bir değer kazanmıştır.
Bugün bile öldürüldükleri mağaranın önünden geçenler, onların ölmediğini, birinin “Hevale mı” diğerinin de “Hevala mı” diye birbirine seslendiklerini söylerler.
Alişer ve Zarife’nin birlikteliği, bilgeliği dostluğu ve mücadelesi üzerine öyküler, şiirler, destanlar yazılır.
RESİMLER;
1. Alişêr ve Zarife Ana
2. Katil Rayber QOP (Pir Seyit Rıza’nın yeğeni) bir devlet görevlisiyle HATIRA FOTOĞRAFI
3. Katil Rayber QOP
4. Katil Zeynelê Aliye Topî (Alşêr’in Kirvesi)
4 Mayıs 2017 – Ankara

EN SON EKLENENLER