ABD’nin Mayıs 2018’de tek taraflı olarak çekildiği nükleer anlaşma, tamamen işlevsiz kalmaya doğru gidiyor. İran da bu yönde yeni bir adım attı.
Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Tahran’ın 180 kilometre güneyindeki Fardo fabrikasında uranyum zenginleştirme faaliyetlerine yeniden başlayacaklarını duyurdu. Bu fabrikadaki faaliyetler anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihten beri durdurulmuştu.
İran yönetimi, 2015 yılından bu yana boş dönen 1044 addet birinci kuşak IR-1 santrifüjleri, gaz halindeki uranyum enjekte ederek yeniden hayata geçirmeyi planlıyor. Ruhani, Fardo’daki santrifüjlerin hassasiyetini bildiklerini belirterek, “Ancak taahhütlerine uyarlarsa gaz enjekte etmeyi durdurabiliriz. Bu aşamaya geri dönmek mümkündür. Eğer diğerleri taahhütlere uymazlarsa, tek taraflı olarak uymamız sözkonusu olamaz” dedi.
Viyana anlaşması, BM Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi olan ABD, Birleşik Krallık, Fransa, Rusya ve Çin’in yanısıra Almanya ve İran arasında imzalanmıştı. Anlaşma, Fardo santrifüjlerinin uranyum gazı enjekte etmeden dönmesini izin veriyordu.
İran Mayıs ayından bu yana ABD’nin yaptırımlarına misillemede bulunuyor. Son açıklama, anlaşma kapsamında askıya alınan taahhütlerin dördüncü aşamasını teşkil ediyor. Ruhani’nin açıklaması, anlaşmanın diğer taraflarına taahhütlerini yerine getirmesi için tanınan 60 günlük sürenin dolması ardından geldi. İran, imzacılardan Amerikan yaptırımlarını aşmak için bir çözüm bulmalarını istiyordu.
İran Cumhurbaşkanı ayrıca anlaşmaya halen taraf olan ülkelere, İran’ın taleplerine yanıt vermeleri için iki ay daha süre tanıdı. Aksi halde anlaşmadaki taahhütlerden bazıları daha ihlal edilecek.