Hasankeyf’te dinamitlerle havaya uçurulan Darphane Kalesi, Roma, Süryani ve Kürtlerin birlikte yaşamının izlerini taşıyordu. 48 yıl önce Süleyman Demirel hükümeti tarafından boşaltılan kalenin mağaraları, bugün dinamitler ile havaya uçuruluyor.
UNESCO Dünya Kültür Mirası kriterlerinin 10’undan 9’una sahip olan ve 12 bin yıllık tarihi geçmişi barındıran Hasankeyf, Ilısu Barajı yapımı sırasında bu kez dinamitler ile havaya uçuruluyor. Daha önce 550 yıllık tarihe sahip Zeynel Bey Türbesi’nin taşınması ardından, tarihi kalenin dinamitler ile yıkılması tepkilere neden oldu.
KİLİSE, MEZARLIK VE ŞARAPLIK TAHRİP EDİLİYOR
Dinamitlerle havaya uçurulan ve darphane olarak bilinen kale, tarihi dokunun yanı sıra Roma, Süryani ve Kürtlerin yüz yıllar öncesine kadar dayanan birlikte yaşamının izlerini taşıyor. Aynı zamanda kalenin bulunduğu alanda, Süryanilere ait olduğu belirtilen mezarlık ve kilise de bulunuyor. İki katlı mağaraların bulunduğu kale, Roma, Süryani ve Kürtlerin yıllar boyu yaşadığı ev özelliğini de taşıyor. Kalenin çevresinde Süryanilere ait şaraplık da varlığını koruyan tarihi yapılar arasında. Şaraplık, kale çevresinde bulunan mağaralarda yaşam süren yurttaşların anlatımlarına göre, geçtiğimiz yıl yapılan kazı sonucu ortaya çıkmış ve yapılan araştırmalara göre Süryanilere ait olduğu ve 1915’ten bugüne işlenmediği belirtiliyor.
‘BUGÜN DİNAMİTLE YIKILACAĞINI DÜŞÜNEMEDİK’
Çocukluğunu kalenin mağaralarında geçiren yurttaşlar, kalenin dinamitlerle havaya uçurulmasına tepkili. Çocukluğunu iki katlı mağarada geçiren Sabri Öner, 48 yıl önce dönemin Başbakanı Süleyman Demirel tarafından mağaralardan çıkarılarak yapılan konutlara yerleştirildiklerini söyledi. Gün boyu yıllarını geçirdiği mağaranın dinamitler ile tahrip edilmesini izleyen Öner, Demirel tarafından konutlara yerleştirilmelerini “iyilik” olarak değerlendirdiklerini söyleyerek, “Bugün dinamitler ile yıkılarak, sular altında bırakılacağını düşünemedik” diye yakındı.
‘SOSYAL TESİS’ İDDİASI
İlçede, “Kale neden dinamitle havaya uçuruluyor?” sorusuna ise çeşitli cevaplar veriliyor. Kalenin yıkımında çalışanlardan edinilen bilgilere göre, kalenin düzleştirilmesi ardından set kurulacağını ve sular altında bırakılmasından sonra liman kurulacağı iddia ediliyor. Bazı yurttaşlar ise Ilısu Barajı’nın tamamlanması ardından kale üzerinde sosyal tesis inşa edileceğini ileri sürüyor.
‘HASANKEYF TÜM IRKLARIN TOPRAĞIDIR’
Hasankefy’in tüm halkların ortak tarihi olduğunu dile getiren İrfan Marangoz, “Burada Êzidî’si, Süryani’si, Kürdü ve Türkü yaşamış. Hasankeyf tüm ırkların toprağıdır. Burası bizim evimiz, tarihimiz. Bütün insanların buraya sahip çıkmasını bekliyoruz, ancak dışarıdan sadece bakınmakla yetiniyor. Tarih sizin tarihiniz, ama dinamitle patlatılmasına sessiz kalınıyor. Hiç bir tarihi doku, kepçelerle, dinamitler ile bu hale getirilmez” diyerek tepkisini dile getirdi.