Trump S-400 krizinde topu Obama’ya attı. Trump, kameralar önündeki sözlerine karşın Washington’ın “sorunlu konular, kaygılıyız” vurgusu öne çıktı. Trump’ın, “Ne kadar güzel insanlar. Bunlarla anlaşmak çok kolay. Hiçbir Hollywood setinde bu kadar güzel insanı bir arada bulamazsınız” sözlerini Türk heyeti gülerek karşıladı.
Rus savunma sistemi S-400 ile F-35 krizinin masaya yatırıldığı görüşmeye ilişkin Ankara stratejik ortaklık vurgusuyla ‘ABD yaptırımı olmayacak’ beklentisini dile getirdi. Trump’ın kendisiyle, Beyaz Saray ise farklı vurgularla adeta top çevirdi.
Ankara-Washington hattında Rus S-400/F-35 gerilimi sürerken dün dikkatler Japonya’nın Osaka kentindeki G20 zirvesi çerçevesinde iki ülke arasında en üst düzey görüşmeye çevrildi. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Donald Trump görüşmesinden samimi kareler gündeme düşerken Ankara’nın “yaptırım beklemiyoruz” umuduna karşılık Washington’ın “karışık, sorunlu konular, kaygılız” vurgusu da vardı. Trump, Türkiye’ye Patriot sistemleri satılmamasına yönelik Ankara’nın tepkilerine destek veren açıklamasında ise faturayı selefi Obama yönetimine kesti.
Erdoğan ile Trump’ın yaklaşık 40 dakika süren kritik görüşmesinin beklenildiği üzere sıcak maddesi Türkiye’nin Rus S-400 hava savunma sistemlerin satın alma hamlesi, buna ABD’den F-35 uçakları programından çıkarılma dahil yaptırım kartının masaya getirilebileceği çıkışıydı. Erdoğan zirve çerçevesindeki açıklamalarında da S-400 satın alınması konusunda geri adım atılmayacağı mesajını yineledi, “bu iş bitmiştir” dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, G20 Zirvesi’nde Trump ve Putin’le ayaküstü sohbet etti. Trump, Erdoğan için “Çok çetin biri ancak onunla anlaşıyorum. Biliyorsunuz Rahip Brunson’ı geri verdi. Kendisine adaletsiz davranıldığını düşünüyorum. Güçlü ordusu var” ifadelerini kullandı.
‘Egemenlik hakkımız’
Erdoğan görüşme sonrasında düzenlediği basın toplantısında “stratejik ortağı Türkiye’ye yaptırım uygulamayacağını ABD Başkanı’nın ağzından dinlediklerini” söyledi. “Bizim S-400 olayı bir taraftan yürürken Amerika’dan da Lockheed Martin’den Boeing uçaklarını alıyoruz. 100 adet Boeing alıyoruz. Serbest piyasa ekonomisinin olduğu bir dünyada bunları birbirine karıştırmayacağız. Adımlarımız ona göre atacağız. Biz Amerika’yla stratejik ortağız. Stratejik ortak olarak da bizim atacağımız bu adımlarda Türkiye’nin egemenlik haklarına birilerinin müdahale hakkı yoktur. Bunu herkesin bilmesi lazım” dedi. Erdoğan ayrıca ABD ile F35 jetlerine yönelik krize de değindi: “1 milyar 400 milyon dolar ödememiz var. Biz pazar değiliz, ortak üreticiyiz. Ortak üretici olmak suretiyle şu ana kadar bize teslimatı yapılan dört tane F-35 uçağı var. Alacağımız 100 artı 16. Bunların beklentisi içindeyiz.”
Ekonomi vurgusu
Erdoğan alınacak S-400’lerin Doğu Akdeniz’deki hidrokarbon kaynakları üzerinde yaşanan sorunlar nedeniyle Türkiye’nin Akdeniz şeridine yerleştirilip yerleştirilmeyeceği şeklindeki soruya ise “Doğmamış çocuğa don biçilmez, önce adımları şöyle bir atalım’’ yanıtını verdi. Erdoğan Trump görüşmesine ilişkin Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’ndan yapılan açıklamada da “Görüşmede ikili ilişkiler ve Suriye’deki son gelişmeler başta olmak üzere bölgesel meseleler ele alınmıştır. İki lider tarafından daha önce belirlenen 75 milyar dolarlık ticaret hedefi yeniden teyit edilerek, atılacak adımlar değerlendirilmiştir” denildi Trump ise Türkiye-ABD ilişkilerinde krize yol açan S-400 füze savunma sistemleri ile ilgili olarak Obama yönetimini suçlayan ifadeler kullandı. “Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Patriot almasına izin verilmedi. Onlar da S-400 aldılar. ‘Diğerlerini alacağız’ dedikten sonra ‘Bizimkini alabilirsiniz’ dediler. Böyle iş yapılmaz” diye konuştu.
‘Kaygı aktarıldı’
Türkiye’ye adil davranılmalı. Askeri ve ticari alanlardaki iş birliğimiz devam edecek” diyen Trump’ın, S-400’lere ilişkin “Karışık bir konu… Farklı çözümlere bakıyoruz. Kuşkusuz bu bir sorun” ifadesi de dikkat çekti. Beyaz Saray ise görüşmede ABD Başkanı’nın Türkiye’ye S-400’ler konusunda endişelerini de dile getirdiğini vurguladı. Açıklamada “Trump Türkiye’yi, NATO İttifakı’nı güçlendirecek şekilde savunma işbirliği konusunda ABD ile birlikte çalışma konusunda cesaretlendirdi” denildi. Trump’ın Türkiye’ye yönelik çözüm bulma yönündeki tutumunu yaşama geçirse bile ABD Kongresi’nde Ankara’nın Rus sistemlerini satın alması halinde bunun sonuçsuz bırakılmaması yönünde eylem olduğu biliniyor. Temsilciler Meclisi Dışişleri Komisyonu Türkiye’nin Rusya’dan S-400 sistemi alması halinde F-35 programından çıkarılması çağrısı yapan tasarıyı geçen ay kabul etmişti.