Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin cemevlerine yönelik kararının ardından Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, Çankaya Cemevi Yaptırma Derneği hakkındaki kapatma davasını reddeden yerel mahkeme kararı onandı. Yargıtay, cemevilerinin ibadethane olup olmadığının yargı kararıyla belirlenemeyeceğine karar vererek, cemevi yaptırmak üzere dernek kurulabileceğine hükmetti. Karar, oy çokluğu ile alındı. Cemevlerinin açılması konusunda dernek kurulup kurulamayacağına yönelik nihai kararı Yargıtay Hukuk Genel Kurulu verdi. Yargıtay’ın Çankaya Cemevi Yaptırma Derneği’nin kapatılmasıyla ilgili kararına direnen Ankara 16. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin kararı Hukuk Genel Kurulu’nun gündemine geldi. Hukuk Genel Kurulu, Çankaya Cemevi Yaptırma Derneği hakkındaki kapatma davasını reddeden yerel mahkeme kararı onandı. Yargıtay, cemevilerinin ibadethane olup olmadığının yargı kararıyla belirlenemeyeceğine karar vererek, cemevi yaptırmak üzere dernek kurulabileceğine hükmetti. Ankara Valiliği İl Dernekleri Müdürlüğü’nün ihbar yazısı üzerine Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’nca Çankaya Cemevi Yaptırma Derneği hakkında kapatma davası açıldı.Ankara 16. Asliye Hukuk Mahkemesi davayı, “Cemevleri yüzyıllardır Alevilerin ibadet yeri olarak toplumca bilinmiş ve kabul görmüştür. Derneğin tüzüğünde yazılı bulunan ‘Cemevleri ibadethanedir’ hükmü Anayasa’nın 2. maddesine aykırılık taşımadığı gibi kanunlarla da yasaklanmamıştır” gerekçesiyle reddetti.Savcılığın temyiz başvurusu üzerine dosya Yargıtay 7’nci Hukuk Dairesi’ne geldi. Daire, yerel mahkemenin kararını yerinde bulmayarak, cami ve mescit dışında bir yerin ibadethane olarak kabul edilmesinin mümkün olmadığı gerekçesiyle bozdu.
CEMEVİ İBADETHANE DEĞİL
Daire oy çokluğuyla aldığı kararında; Anayasa ile diğer mevzuat hükümlerini hatırlattıktan sonra İslam dininin inançları, ibadet ve ahlak esasları ile ilgili işleri yürütmek, din konusunda toplumu aydınlatmak ve ibadet yerlerini yönetmek üzere, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın kurulduğunu anımsattı. Daire kararında, kanunda yer alan, cami ve mescitlerin başkanlığın izni ile ibadete açılacağı ve yönetileceği, hakiki ve hükmü şahıslar tarafından yapıldığı halde izinli veya izinsiz olarak ibadete açılmış bulunan cami ve mescitlerin yönetiminin 3 ay içinde Diyanet İşleri Başkanlığı’na devredileceğinin altını çizdi. Kararda, Çankaya Cemevi Yaptırma Derneği’nin tüzüğünde, “Alevi inançlı yurttaşların inanç ve ibadetlerini yerine getirme merkezleri olan cemevlerini yapmak ve yaptırmaktır” ve “Alevi yurttaşların yaşadığı yerlerde cemevi inşa etmek üzere girişimlerde bulunmak” gibi ifadelerin bulunduğu hatırlatıldı. Yargıtay 7’nci Hukuk Dairesi, bu ifadelerin ya düzeltilmesi ya da tüzükten çıkarılmasının istendiğini, ancak derneğin söz konusu maddeleri aynen koruduğunu kaydetti. Yasa ve düzenlemeler karşısında cami ve mescit dışında bir yerin ibadethane olarak kabul edilmesinin mümkün olmadığına işaret edilen kararda şöyle denildi: “Davalı derneğin tüzüğünde kanuna aykırılık teşkil eden maddelerindeki değişiklikleri yapmaması nedeniyle tüzüğün kanuna aykırı hale geldiği dikkate alınarak davanın kabulü gerekirken, yazılı gerekçe ile davanın reddine karar verilmesi isabetsiz, Cumhuriyet Savcısının temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde görüldüğünden kabulü ile hükmün bozulmasına gününde oyçokluğu ile karar verildi.” Bozma kararı yerel mahkemeye gönderildi.
CEMEVLERİNİN KURULMASI VE FAALİYETLERİ ENGELLENEMEZ
Ankara 16. Asliye Hukuk Mahkemesi, cami ve mescit dışındaki yerlerin ibadethane olmadığı şeklindeki Diyanet’in görüşü doğrultusunda, tüzüğünde “cemevlerini ibadethane” olarak niteleyen Çankaya cemevi Yaptırma Derneği’nin kapatılmasına hükmeden Yargıtay’ın kararına direndi. Hâkim Yaşar Eren, direnme kararının gerekçesinde, uyuşmazlıklarda uluslararası anlaşma hükümlerinin esas alınacağını düzenleyen anayasanın 90. maddesini hatırlattı. AİHS’nin 9. maddesine göre, herkesin düşünce, vicdan ve din özgürlüğüne sahip olduğu, bu hakkın din veya inanç değiştirme suretiyle dinini veya inancını açıklama özgürlüğünü de içerdiği, bu özgürlüğün ancak kamu güvenliği, kamu düzeninin, genel sağlığın veya ahlakın ya da başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması için yasa ile sınırlanabileceğine dikkat çekildi. Anayasa’nın 2. maddesinde devletin laik olduğu, başlangıcında ise, “Laiklik ilkesinin gereği olarak kutsal din duygularının, devlet işlerine ve politikaya kesinlikle karıştırılamayacağının” belirtildiği bildirilen kararda, din ve mezheplere eşit davranmanın, ancak kanunlarda herhangi bir dine, mezhebe atıfta bulunmamakla gerçekleştirilebileceği vurgulandı.
CEMEVİ YAPTIRMAK İÇİN DERNEK KURULABİLECEK
Yerel Mahkemenin direnme kararıyla dosya Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun gündemine geldi. 3 haftadır kurulun gündeminde olan davanın ilk incelemesinde, yerel mahkemenin kararını bozan Daire’nin üyeleri bulunmadığı gerekçesiyle dosya geri çekildi. Dosyanın ikinci hafta incelemesinde ise nitelikli çoğunluk sağlanamadığı gerekçesiyle karar çıkmadı. Dosyayı bugün yeniden incelemeye alan Kurul, Çankaya Cemevi Yaptırma Derneği hakkındaki kapatma davasını reddeden yerel mahkeme kararı onandı. Yargıtay, cemevilerinin ibadethane olup olmadığının yargı kararıyla belirlenemeyeceğine karar vererek, cemevi yaptırmak üzere dernek kurulabileceğine hükmetti. Kurulda, AİHM’in cemevleriyle ilgili dünkü kararının gündeme geldiği ve cemevi yaptırılmasının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne aykırı olmadığı sonucuna varıldığı öğrenildi.
İBADETHANEYİ KİŞİ KENDİ BELİRLER
Kurul’da “Bir yerine yerin ibadethane olup olmadığı konusunda yargı kararlarının olmaması gerektiği” görüşü savunuldu. Kurul’da, bir yerin yargı kararıyla ibadethane olup olmadığı konusunu işinin kendinin belirleyeceği değerlendirmesinde bulunulduğu öğrenildi. Kurul, cemevlerinin ibadethane olup olmadığına yönelik bir karar almazken, cemevi yaptırmak için dernek kurulabileceğine hükmetti. Derneğin kurulma aşamasında tüzüğünde yer alan maddelerin, 677 sayılı Tekke ve Zaviyelerinkapatılmasına yönelik kanunaaykırı olsa bile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve milletlerarası sözleşmelerine aykırı olmadığı görüşü benimsendi. Kurul, cemevilerinin ibadethane olup olmadığının yargı kararıyla belirlenemeyeceğine karar vererek, cemevi yaptırmak üzere dernek kurulabileceğine hükmetti. Karar, oy çokluğu ile alındı.
mynet