Umut SERDAROĞLU
Romanlara ilişkin hazırlanan bir rapor önemli veriler ortaya koydu. “Türkiye’de Roman Toplulukları ve Yoksulluk Araştırması” Sosyal Demokrasi Vakfı (SODEV), İstanbul Planlama Ajansı (İPA) ve Sıfır Ayrımcılık Derneği tarafından ortaklaşa gerçekleştirildi. Adana, Artvin, Diyarbakır, Antep ve İstanbul’daki 600 yurttaşla yapılan bire bir görüşmeler sonrası hazırlanan çalışmanın sonuçlarına göre, Roman yurttaşların ortalama aylık geliri 1426 TL. Araştırmayagöre Türkiye’de ortalama yaşam süresi 78,6 yıl iken Romanlarda bu süre 68,5 yıl. Katılımcıların yüzde 77,5’i işsizlik sorunu yaşıyor. Katılımcıların yüzde 12,3’ü işçi olarak çalışırken yüzde 8,5’i ise seyyar çalışıyor.
MAKARNA VE PATATES
Araştırmada gıda tüketimine dönük ayrıntılı sorular da yer aldı. Romanların en çok tükettiği gıdalar sıralamasında ilk üçü makarna, patates ve çorba aldı. Yüzde 59’u yılda bir kez bile et tüketmediğini belirtirken, yüzde 23,3’ü ise “yılda birkaç kez et tüketiyoruz” yanıtını verdi. Araştırmanın en çarpıcı sonuçlarından biri ise aylık gelire verilen yanıtlar oldu. Katılımcıların tamamı göz önüne alındığında “aylık ortalama hane halkı geliri sadece 1416 TL”. Katılımcıların yüzde 21,8’i “hiç gelirimiz yok ve yardım almıyoruz” yanıtını verirken, “gelirimiz yok ama yardım alıyoruz” diyenlerin oranı yüzde 10,3. Genellikle müzisyenlik ya da seyyar satıcılık yapan Romanların önemli bir bölümü, Covid-19 salgını döneminde işini kaybetmiş. “Salgında tüm gelirim sıfırlandı” diyenlerin oranı yüzde 55,7 geliri azalanlar ise yüzde 33.2’lik bir orana ulaştı.
0-5 yaş arası çocuğu olanların yüzde 50’sinden fazlası çocuklarının beslenmesi konusunda ciddi sorunlar yaşadığını belirtirken özellikle Anadolu’da yaşayan Romanların önemli bir bölümü çocuklarının eğitim gereçlerine ulaşmada büyük sorunlar yaşadığını ifade ediyor. Roman vatandaşların karşılaştığı en büyük zorluklardan biri de ayrımcılık. Türkiye genelindeki katılımcıların yüzde 40’ı ayrımcılığa maruz kaldığını söylerken yüzde 19,5’i ise “biraz maruz kaldım” diyor. Araştırmada belediyelerden beklentileri de sorulan katılımcıların çok büyük bir bölümü sosyal yardımların artırılmasını istiyor. İsteklerin diğer ikisini ise ayrımcılık yapılmaması ve iş imkânı sağlanması oluşturuyor.