Osmanlının borç batağı içinde yüzdüğü son dönemlerinde tütün ekimi, satışı ve ticaretinin sadece yabancı sermaye kesimlerinin oluşturduğu Reji İdaresi’ne verilmesine benzer bir uygulama AKP iktidarı tarafından günümüze uyarlanarak, tütün satışına ağır yaptırımlar getiriliyor
AKP’nin hazırladığı ve TBMM’de görüşülecek olan torba yasa ile çalışanların, doğanın ve çiftçilerin var olan yaşamsal haklarını ortadan kaldırıp sermaye kesimlerine sınırsızca sömürü alanı yaratılıyor. Torba yasa tasarısında makaron veya yaprak sigara kâğıdına ticari amaçla sarmalık kıyılmış tütün doldurarak satanlara 3 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası öngören tasarı, Semsûr’lu (Adıyaman) tütüncüleri sokağa dökmüştü. Hazırlıklarla 1925 yılında kaldırılan Reji İdaresi’nin uygulama biçimini aşan yeni bir sömürü sitemi getiriliyor. Osmanlının borç batağı içinde yüzdüğü son dönemlerinde tütün ekimi, satışı ve ticareti, yabancı sermaye kesimlerinin oluşturduğu Reji İdaresi’ne verilmişti. Reji İdaresi’ne bağlı kolcu kuvvetlerin üreticileri baskı altına aldığı ve izinsiz tütün ekiminin yapılması halinde kıyıma uğrattığı biliniyor.
Reji İdaresi, cumhuriyet sonrasında kaldırıldığı zaman yerine Tekel olarak bilinen kurumsal yapı ortaya çıkarılmıştı. 9 Ocak 2002’de ise, TBMM tütün yasasını onaylayarak, tütün üretimini yeniden çok uluslu şirketlerin eline verildi. Yasayla birlikte bu uluslararası tekellerin anlaşma yaptığı tütün üreticileri üretim yapabiliyorken, bu kez kolcular yerine polis ve jandarma eliyle diğerlerinin tütün ekimleri engellenmeye başlandı. Daha sonra iktidara gelen AKP hükümeti ise, Tekel’i Maliye Bakanı Kemal Unakıtan’ın ‘Babalar gibi satarım’ sözleriyle birlikte sattı. Bu süreçle birlikte tütün ekim miktarı %90 azaldı. Ancak bu azalışa rağmen tütün tüketimi hızla artarken, tütün ithalatı zirve yaptı.
Reji İdaresi’ni aşan uygulama!
Torba Kanun’un 68. Maddesi ile Açık Artırmalı Satış Sistemi, sarmalık kıyılmış tütün ticaretine kaynak oluşturduğu gerekçesi ile kaldırılacak. Yapılan değişiklikle, sözleşmeye bağlı yükümlülüklerin yerine getirilmediğinin tespiti halinde üreticiye 3 bin liradan 30 bin liraya kadar para cezası getiriliyor. Ürettiği tütününü teslim etmeyen üreticiye karşı tüccara tazminat hakkı veriliyor. Bundan böyle herhangi bir tütün tüccarı ile sözleşmesi olmayanlar tütün üretemeyecek. Yasal düzenlemelere aykırı olarak tütün üretenlere 5 bin liradan 20 bin liraya kadar para cezası geliyor. İlave olarak, yasal düzenlemelere aykırı şekilde tütün alan, satan, satışa arz eden, nakleden veya bulunduranlara 3 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası getiriliyor.
Yasa 2017 yılında üretilen ve en az 20 milyon kilogram olarak tahmin edilen tütünlere sahip olan tütün üreticileri, otomatik olarak hapis ve para cezası ile karşılaşacaklardır. Ayrıca yasaya eklenen madde ile elektronik sigara ve elektrikle ısıtılan tütün ürünlerinin satışı serbest bırakılıyor. Bu cihazların üretiminin dünya tekeli birkaç firmanın elinde olması ise, adrese teslim bir yasa hazırlığı olduğunu gösterirken, Osmanlı’da uygulanan Reji İdaresi sistemini aşan biçimde tütün üretimi ve kontrolü tamamen tekellere bırakılıyor.