‘Türk Sanat Müziğinin sadece yüzde 5’i Türk’

Türkçeleştiren Kürtçe şarkılara ilişkin tartışmalar devam ediyor. TRT Türk Müziği ve Modal Tek Sesli Müzikler Uzmanlığı yapan Prof. Mustafa Erdoğan Sürat, 2005’teki bir demecinde, “TRT’nin Repertuar yapıt sayılarından çıkan döküm, bestelenmiş tüm eserlerin yüzde 40’ı saf Kürt ses sistemi ve makamlarında, yüzde 20’si Kürt ağırlıklı Mezopotamya dizilerinde icra edilmiş” demişti.

Serhat Eyalet Lordu’nun twitter üzerinden Kürtçe şarkıların ve müziklerin Türkçeleştirildiğine ilişkin paylaşımları büyük ilgi uyandırdı ve bu konunun yeniden tartışılmasını beraberinde getirdi. Koma Wetan’ın 1978 yılında yayınlanan “Cahiltî” parçasının Serdar Ortaç tarafından çalındığını ifşa eden Serhad Eyalet Lordu’nun en son Mustafa Yıldızdoğan’ın “Ölürüm Türkiyem” parçasının müziğinin de “dayê dayê” parçasından çalıntı olduğunu paylaşması tartışmalara yeni bir boyut kazandırdı.

YILLARDIR AYNI TARTIŞMA SÜRÜYOR

Serhad Eyalet Lordu’nun ifşalarından sonra bir kez daha gündeme gelen konu yıllardır tartışılıyor. Hatta konu daha önce ana akım medya tarafından da gündeme getirildi. TEMPO Dergisi, 9-15 Nisan 1989 tarihinde “Kürdübesk” kapağı ile yayınlanan sayısında konuyu etraflıca gündeme aldı. Özgür Gelecek Dergisi de aynı tarihlerde konuyu ele alarak, Türkçeleştirilen kimi Kürtçe eserleri gündeme getirdi. Dergide işlenen bilgilere göre “Özü Kürt, Sözü Türk” olan kimi eserlere şu şekilde yer verildi:

ASLINDA KÜRTÇE OLAN TÜRKÇE ŞARKILAR!

* “Yek Momik” (Kürtçe Anonim parça) İbrahim Tatlıses tarafından “Bir Mumdur” şeklinde Türkçeleştirildi.

* Mihemmed Şêxo’nun “Lê Dotmam” parçası yine İbrahim Tatlıses tarafından “Ben Yetim” şeklinde Türkçeye çevrildi.

* Kürtçe halk şarkısı olan “Gulê Rabe Sibeye” parçası Atakan Çelik tarafından Türkçeleştirildi.

* Şivan Perwer’in “Oy Ferat Ferat” parçası İzzet Altınmeşe tarafından aynı isim ile Türkçeye çevrildi ve bir çok sanatçı bunu okudu. Hatta Eşkiya filminde de film müziği olarak kullanıldı.

* Said Hamo’nun “Diyarbekir Paytexte” parçası yine İzzet Altınmeşe tarafından “Ben de Gidem Paytaxta” şeklinde Türkçeye çevrildi.

* Burhan Çaçan’ın “Can Mercan” parçası da Kürtçe anonim “Welle Govend Ranebe” parçasından Türkçeleştirildi.

* İzzet Altınmeşe Kürtçe Anonim parça olan Gulîzer (derdê min yek bû bûye sed hezar) parçasını da neredeyse aynı isimle Gülizar şeklinde Türkçeye çevirdi.

* Altınmeşe bir başka Kürtçe şarkı olan “Dayika min” parçasını da “Maden dağı dumandır” şeklinde Türkçeleştirdi.

* Fahri Bamime’nin ‘Hat Kervanê Mardînê’ parçasını Muazzez Türeng tarafından “Mektebin Bacaları” şeklinde Türkçeye çevrildi.

* Celal Güzelses’in “Karanfil Ekermisin” parçası da aslında “Reka Midyadê Kaşe” parçasından devşirildi.

* “Berçem Berçem” parçası Zeki Müren, Bülent Ersoy, Emel Sayın ve İzzet Altınmeşe tarafından seslendirilen “Esmerim Biçim Biçime” döndü.

* Ünlü Kürt müzisyen Tahsin Taha’nın “Cotyar” parçası İbrahim Tatlıses tarafından “Beyaz Gül Kırmızı Gül” parçasına dönüştürüldü.

* Atila Kaya’nın “Hey gidi güzel yar” parçası aslında Şivan’ın “Hey hey gidiyê meyrokê” parçasından araklandı.

* Kürtçe “Sinemê” Celal Yancı tarafından “Zap suyu” parçasına dönüştürüldü.”

Bu liste uzayıp gidiyor. 2005 yılında Dicle Haber Ajansı’na (DİHA) konuşan, TRT Türk Müziği ve Modal Tek Sesli Müzikler Uzmanlığı yapan Niğde Üniversitesi Müzikoloji eski Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mustafa Erdoğan Sürat, “Agora Meyhanesi” gibi ünlü pek çok bestenin Kurdî makamlarda bestelendiğini, Zeki Müren’e hocalık yapan Haydar Telhunar’ın da aralarında bulunduğu ünlü bestekarların Kürt olduğunu açıklamıştı.

TRT ARAŞTIRMACISININ ULAŞTIĞI SONUÇLAR

1970 yılında TRT Viyolonsel Sanatçısı Eski Astsubay Tarık Kip tarafından hazırlanan listelere dayanarak TRT’nin 1960 yıllından sonra yayınladığı Türk Sanat Müziği eserlerinin çoğunu araştıran Erdoğan Sürat, çalınan Türk Sanat Müziği eserlerinin çoğunun Kurdî dizi ve makamlarında olduğu sonucu paylaşmıştı. Sürat’ın o dönem aktardığı araştırma sonuçlarına göre; “TRT’nin Repertuar yapıt sayılarından çıkan döküm, bestelenmiş tüm eserlerin yüzde 40’ı saf Kürt ses sistemi ve makamlarında, yüzde 20’si Kürt ağırlıklı Mezopotamya dizilerinde, yüzde 30’u Arap ve Acem dizi ve makamlarında, yüzde 5’i Trakya Köçekçe makamlarında, yüzde 5’i Türk dizi ve makamlarında icra edilmiş.” Prof. Sürat, bu istatistiklere dayanarak bestelenmiş şarkılarda Kürt müziği’nin, Türk Sanat Müziği’nden 8 kat daha fazla olduğunu, yeni bestelerin ise neredeyse yüzde 90 oranında Kurdili dizilerden oluştuğunu söylüyor.

Sürat, “TRT’den aldığım verilere dayanarak ilan ediyorum; Türk Sanat Müziği diye bir şey yok, Kürt Sanat Müziği var” açıklamasında bulunmuştu. Sürat, “Ün yapmış bütün Türk Sanat Müziği parçaları neredeyse Kurdî ve Kurdî makamlarda bestelenmiş. Nereye gitseniz ünlü Besteci Yusuf Nalkesen ve Muzaffer İlkar’ın parçalarını dinlersiniz. Bu adamların Kurdî makamlar dışında eserleri yok” açıklaması yapmıştı. Rast, Uşşak (Aşıklar) ve Hicaz-Hicazkar; Araban, Şeddi Araban, Saba gibi makamların Arap Makamları, Acem, Acemaşiran, Nihavent, Nihavend-î Kebir gibi makamların Acem Makamları, Kurdî, Hîcazkar-ı Kürdi (Galat söylenişiyle Kurdîlî Hîcazkar), Acem Kurdî, Muhayyer Kurdî, Neva Kurdî, Dîlkeşhaveran gibi makamların Kürdi Makamlar olarak kabul görüyor.

Kenan Kırkaya – dihaber

EN SON EKLENENLER