Yazar, akademisyen ve dilbilimci Mehemed Malmîsanij’in, “Kurmanca İle Karşılaştırmalı Kırmancca (Zazaca) Dilbilgisi” kitabı, Vate Yayınları tarafından yayınlandı. Kitap beş bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde açıklamalar ve önsöz, ikinci bölümde “Ses bilimi” konuları, üçüncü bölümde “Biçim bilimi (zamirler, sıfatlar, edatlar vs)” konuları, dördüncü bölümde, “Söz dizimi” ve beşinci bölümde ise “sonuç” bölümü yer almaktadır.
Bu kitapta Kurmanca ile Zazaca gramer yapısı, kelime ve cümlelerin birbirine yakınlığı ve benzerlikleri kıyaslanmakta. Karşılaştırmalı olarak Kurmanca ile Zazaca’da tamamen benzerlikler, kısmi benzerlikler ve benzemeyen yönler belirlenmekte. Ayrıca Kürtçe lehçelerden Goranca, Soranca ve Lurca’dan da örnekler verilmiş. Bu tür bir çalışmanın diğer lehçeler arasında da yapılması çok faydalı olacaktır.
İster lehçe, ister dil denilsin -zira dilbilimciler dil ile lehçe arasına kesin ölçü koyamamaktalar- her iki lehçenin dilbilimi ve gramer yapısı açısından aynı oldukları bu çalışma ile netleşmiştir. Bu çalışma, Zazaca, Kürtçe’nin lehçesi mi, ayrı bir dil mi? -tavuk mu yumurtadan, yumurta mu tavuktan çıktı?- ikilemine de bir nokta koyuyor. Ses bilimi bölümünde ise tartışılan alfabe konusu ele alınmış. Zazaca’da elit kesimlerin kullandığı kırk harfe varan değişik alfabelere yer verilmekte ancak Celadet Bedirhan’ın alfabesinin daha sade ve pratik olduğu örneklerle tespit edilmiş.
Kitapta hem Kurmanca hem de Zazaca’da kelimelerin bölgelere göre değişik versiyonları verilmiş, esas alınması gereken kelimeler, cümlenin başına örnek olarak önerilmiş. Konular Türkçe anlatılmakta, cümleler ve kelimeler ise tablolarda Zazaca, Kurmanca ve Türkçe olarak verilmekte. Bu açıdan Kurmanca ya da Zazaca gramerini öğrenmek isteyen herkese kesinlikle önerilecek bir kitaptır. İsteyen bu kitapla Kurmanca ya da Zazaca gramerini rahatlıkla çözecektir. “Aslında ben Kurmanca ya da Zazaca öğrenmek istiyorum ama kaynak yok…” diyenlere bir cevaptır bu kitap. Kaybolmayla yüz yüze gelmiş Zazaca’nın yaşatılması, gelecek nesillere aktarılması için özellikle öğrenci çocukların okuyup öğrenmeleri önemle önerilen bir eserdir. Mehemed Malmîsanij, bu kitapla önemli bir eksikliği tamamlamıştır.
Nuri Keleş