Meclis’te 2007 yılından bu yana uzatılan anti-Kürt tezkerelerde AKP, CHP ve MHP ortak hareket etti. ‘Tezkerelerin çözüm değil sorun getirdiğini’ söyleyen HDP Eşbaşkan Yardımcısı Nadir Yıldırım, ‘Demokratikleşme yerine Kürt inkarında ısrar eden tüm statükocu güçler felaketin eşiğine gelir. Bunu Suriye ve Irak’ta da gördük. Savaş yolunu tercih eden Türkiye’de hızla sert kırılmaya doğru ilerliyor’ dedi
Irak Federe Kürdistan Bölge Yönetimi’nin gerçekleştirdiği bağımsızlık referandumu öncesi CHP, MHP ve AKP’nin oylarıyla Irak ve Suriye’ye sınır ötesi operasyona izni veren tezkere 23 Eylül’de Meclis’ten geçti. Türkiye tarihinde şimdiye kadar yaklaşık 30 civarında tezkere Meclis’te kabul edildi. Tezkerelerin konusu Kürt bölgeleri olduğunda CHP dahil Meclis’teki çoğu parti ortaklaşırken, Kürt siyasal hareketi ile sosyalist ve demokrat vekiller, ilkesel olarak tüm tezkerelere karşı çıktı. Meclis’te, 2007 yılından sonra çıkarılan ve her yıl uzatılan tezkereler Kürt sorunundan kaynaklanırken, “savaş tehdidi” her an hazır tutuldu.
İlk tezkereyle gelen NATO üyeliği
Mezopotamya Ajansı’ndan (MA) Selman Güzelyüz’ün tüm savaş tezkelerini hatırlattığı haberine göre, Türkiye’nin ilk savaş tezkeresi 1950 yılında Meclis’ten geçti. Dönemin hükümeti Demokrat Parti (DP) muhalefete danışmadan Kore’ye asker gönderme kararı aldı. Kore’ye asker gönderilmesi bir yandan topluma “kahramanlık öyküsü” olarak anlatılırken, asıl sebeplerden biri ise Türkiye’nin, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’ne (NATO) üye olmasıydı. Kore’ye asker gönderilmesinden sonra Türkiye’nin NATO üyeliği kabul edildi.
Kırbrıs’ın ardından tezkere üstüne tezkere!
Türkiye ve bölgenin gündemini belirleyen bir başka tezkere ise Kıbrıs’a yönelikti. Meclis, 1964, 1967 ve 1974 tarihlerinde Kıbrıs’a asker gönderilmesi için 3 kez izin verdi. Irak’ın Kuveyt’i işgaliyle başlayan Körfez Savaşı sırasında, 1990 yılında Türkiye’nin bölge politikası gereği, krize müdahil olma amacıyla ANAP hükümeti, Meclis’ten 3 kez tezkere çıkardı.
Hiç birinden sonuç alınmadı
Körfez krizi sonrası Meclis, 8 Aralık 1992’de iki ayrı tezkereyle Somali ve Bosna-Hersek’e, 20 Şubat 1997’de İsrail-Filistin çatışmalarının yaşandığı El Halil’e, 10 Nisan 1997 ve 23 Temmuz 1998’de Arnavutluk’a, 8 Ekim 1998’de Kosova’ya, 10 Ekim 2001’de Afganistan’a asker göndermek için izin verdi. AKP hükümeti döneminde Kongo’da bulunan uluslararası askeri güce, Türkiye’nin asker göndermesine ilişkin tezkere, 2006 yılında Meclis’te kabul edildi. Meclis, Lübnan’a asker göndermek için ise 2006 yılında izin verdi.
Irak işgalinde tartışmalı tezkere!
Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) Irak’ın işgali sırasında, Meclis’e getirilen tezkere dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın tüm ısrarlarına rağmen kabul edilmedi. Oylamaya 533 milletvekili katıldı, 264 kabule karşılık 250 ret oyu çıktı. Muhalefet ve hükümet partisinden vekiller, “Irak’ın işgalini onaylamıyoruz” diyerek ret oyu kullanmıştı.
Federe Kürdistan’a ilk teskere 2017’de…
AKP hükümeti döneminde, Federe Kürdistan Bölgesi’ne sınır ötesi operasyon düzenleme yetkisi veren ilk tezkere 18 Ekim 2007 tarihinde Meclis’te 19 ret oya karşı 507 kabul oyla kabul edildi. Federe Kürdistan Bölgesi’ne operasyon yetkisi veren tezkere günümüze kadar uzatıldı.
AKP-MHP-CHP ortaklaştı
Kürt sorunu odaklı 2007 yılında çıkan ve daha sonra tampon bölgeler oluşturulmasına kadar vararak genişletilen tüm tezkerelerde CHP, MHP ve AKP ortaklaştı. Demokratik Toplum Partisi (DTP) 2007 yılında tezkereye ret oyu verdi. Daha sonra Kürt sorunun odaklı çıkan tüm tezkerelere Kürt siyasal hareketi ve sosyalist vekiller ret oyu kullandı.
TSK geri çekildi
Meclis’te 2007 yılında kabul edilen tezkere sonrası Federe Kürdistan Bölgesi’ne hava ve kara operasyonları düzenlendi. O dönem yapılan operasyonlardan sonuç alınmayınca, 29 Şubat 2008 tarihinde TSK birlikleri geri çekildi.
2009 yılında bir teskere daha
Türkiye’nin 2009 yılı gündeminde savaş vardı. Meclis, 6 Ekim 2009 tarihinde 452 kabul oyuyla, Federe Kürdistan Bölgesi’ne sınır ötesi operasyon yetkisi verdi. Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) grubu, tezkereye ret oyu verdi.
Sınır ötesi adıyla Roboski’de katliam
Meclis’te 5 Ekim 2011 yılında kabul edilen sınır ötesi operasyon yetkisi veren tezkere ardından 28 Aralık 2011 tarihinde Roboski Katliamı yaşandı. Sınır ötesi yetkisi verilen TSK’ye ait savaş uçakları, Roboski’de içerisinde çocukların da olduğu 34 köylüyü bombalayarak katletti.
Suriye ve Irak’a operasyon yetkisi
Suriye savaşı başlamasının ardından 2014 yılında, AKP hükümeti Suriye ve Irak’a operasyon yetkisi veren tezkereyi 2 Ekim 2014 tarihinde Meclis’ten geçirdi. Tezkere, 298 oyla kabul edilirken, Halkların Demokratik Partisi (HDP) milletvekilleriyle birlikte 98 vekil ret oyu verdi. Sınır ötesi operasyon yetkisi veren tezkere 2015 ve 2016 yıllarında da tekrardan uzatıldı.
Son olarak ‘Kürtlere düşmanlık tezkeresi’
Federe Kürdistan Bölgesi’nde yapılan referandum öncesi “tehdit” olarak uzatılan tezkere ise sonuncu oldu. Söz konusu tezkere de AKP, CHP ve MHP oylarıyla kabul edilirken, HDP ise “40 milyon Kürt halkına düşmanlık tezkeresi” diyerek karşı çıktı.
Kürt karşıtlığı çözüm sağlamaz
Tezkere ilişkin değerlendirmelerde bulunan HDP Eşbaşkan Yardımcısı Nadir Yıldırım, Türkiye’nin tezkereler ile sonuç alamadığını hatırlattı. Tezkerenin Kürt karşılığında ısrar anlamına geldiğini belirten Yıldırım, “Statükocu güçler politikalarını Kürt inkârı ve Kürt düşmanlığı üzerine kuruyorlar. Meclis’te çıkarılan ve her yıl uzatılan tezkereler de bu kapsamdadır. Kürt karşıtlığının ısrarı anlamına gelen bu tezkereler ile bugüne kadar bir çözüm sağlanmış değil” dedi.
Sonları oluyor…
Tezkerelerin çözümden öte sorun ürettiğini dile getiren Yıldırım, “Kürt inkarında ısrar eden tüm statükocu güçler felaketin eşiğine gelir. Bunu Suriye ve Irak’ta da gördük. Bu güçler açısında iki yol var; ya demokratikleşerek Kürt inkarından vazgeçecekler ya da eski zihniyetlerinden ısrar edip Kürt düşmanlığını ve Kürt inkarındaki ısrarını devam edecek, Suriye ve Irak’ ta da olduğu gibi sert kırılmalar ve dağılmalar yaşayacaklardır. Son tezkere de bunun örneğiydi. Türkiye aslında bu son tezkereyi çıkartarak son fırsatı da kaçırmış oldu” vurgusu yaptı.