12 bin yıllık tarihi yapıya ve geçmişe sahip olan Heskîf, yapılacak Ilısu Barajı ile yok olma ile tehdidi ile karşı karşıya. Yıllardır kendi topraklarından göçertilmek istendiklerine dikkat çeken kadınlar, ‘Belleğimizi asla unutmayız, unutturmayız kimse boşuna sevinmesin’ dedi
Şehriban Aslan/Êlih-Şûjin
Êlih’e (Batman) bağlı Heskîf (Hasankeyf), iki yakası Dicle’nin ayırdığı tarihi bir ilçe. İlçenin tarihi 12 bin yıl öncesine dayanıyor. Heskîf, 1981 yılında doğal koruma alanı ilan edilmesine rağmen Ilısu Barajı yapılarak sular altında bırakılma ile karşı karşıya. Yıllar önce yapılacağı söylenen barajın, 2019 yılında tamamlanması planlanıyor. Binlerce yıllık geçmişe dayanan tarihi yapıların yok edilmesi, aslında devletin yürüttüğü bilinçli politikalardan biri. Kürdistan’da bulunan binlerce yıllık tarihi yapılar ve alanlar bilerek yok edilmek isteniyor. Tarihi yapıların bir bir yok edilmesinin altında ise, Kürtleri belleksiz ve tarihsiz bırakmak yatıyor. Belleksizleştirme Amed’in Sûr ilçesinde, Botan Çayı’nda ve Heskîf’te de son hızla sürdürülüyor.
‘Belleğimizi asla unutmayız’
Heskîfli kadınlar, yıllardır kendi topraklarından göçertilmek istendiklerine ve Kürtlerin tarihinin yok edileceğine dikkat çekiyorlar. Zeynel Bey Türbesi’nin taşınmasına tepki gösteren kadınlar, “Bunu görünce canımız yanıyor. Nereye kadar bize bunu yapmayı düşünüyorlar. Ne yaparlarsa yapsınlar belleğimizi asla unutmayız, unutturmayız kimse boşuna sevinmesin” dedi.
Çok sayıda yerleşim yeri sular altında bırakılacak
Ilısu Barajı Projesi’nin bitmesi ile 250’ye yakın höyük, 5 binden fazla mağara, tarihi camiler, minareler, kilise kalıntıları, sahabe kabirleri, türbeler, tarihi köprüler gibi eşsiz değerler sular altında kalacak. İlçenin yüzde 90 gibi büyük bölümü barajdan etkilenecek, aralarında köy ve mezraların da bulunduğu 199 yerleşim yeri, sular altında kalacak. Sular altında kalacak olan yerler, Êlih’in Qubîn (Beşiri), Heskîf ve Kercews (Gercüş) ilçeleri, Amed’in Bismil ilçesi, Sêrt’in Merkez, Misirc (Kurtalan) ve Dihê (Eruh) ilçeleri; Şirnex’in (Şırnak) Basê (Güçlükonak) ilçesi ile Mêrdîn’in (Mardin) Kerboran (Dargeçit) ilçesine bağlı köy ve mezralar. Yine 10 bini aşkın kişinin büyük kentlere göç edeceği tahmin ediliyor.
50 yıllık baraja servet dökülüyor
Dicle Nehri üzerinde inşa edilen Ilısu Barajı’nın maliyetine 1 milyar euro ayrılırken, tarihi köprünün restorasyonu 12 milyon TL, Zeynel Bey Türbesi’nin taşınma maliyeti ise, 16 milyon TL’yi buluyor. Yeni Heskîf için inşa edilen üç köprünün maliyeti ise, 140 milyon TL’yi geçiyor. Baraj için harcanan milyarlarca lira tutarındaki paranın yanında, 12 bin yıllık geçmişe sahip bir kültürel mirasın sular altında bırakılmasının hiçbir açıklaması yok. Ayrıca barajın geliri ne kadar olursa olsun harcanan para, sular altında bırakılacak kültürel miras ve çevreye verdiği zararın maliyetini karşılayamayacak.