Türkiye’de son zamanlarda sıkça gündeme gelen aile içi şiddet konusunda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) net bir içtihadı bulunuyor. Strasbourg merkezli AİHM’ye özellikle 2000’li yılların başlarından bu yana kadına yönelik ve aile içi şiddetle ilgili başvurular gelmekte. Başvurular genelde Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) “yaşam hakkı”, “işkence ve insanlık dışı muameleyle mücadele”, “aile içi şiddetle ilgili yetersiz soruşturma”, “adil yargılanma hakkı”, “özel ve aile hayatına saygı hakkı”, “devletin bireylerin fiziksel ve psikolojik bütünlüğünü koruma görevi” gibi hükümleri temelinde ele alınıp karara bağlanıyor.
Yaşam hakkı
Mahkeme örneğin, Slovakya’ya karşı açılmış Kontrova davasında Mayıs 2007’de açıkladığı kararında, AİHS’nin yaşam hakkıyla ilgili maddesinin ihlal edildiğine hükmetti. Davacı kadın, kendisine saldıran, elektrik kablolarıyla döven ve iki çocuklarını vurarak öldüren eşinin tehditkâr tutumu hakkında bilgi sahibi olan polisin uygun tedbirleri almamasından şikayet etmişti. AİHM, polisin yükümlülüklerini yerine getirmediğine ve bunun doğrudan neticesi olarak çocukların öldürüldüğü sonucuna vardı.
Devletin pozitif yükümlülüğü
AİHM’nin, kadına yönelik ve aile içi şiddet konusunda devletlerin bireylerin fiziksel ve psikolojik bütünlüğünü koruma görevi olduğunu ortaya koyan net bir içtihadı da bulunuyor. Mahkeme bu kapsamda, Bulgaristan’a karşı açılmış Bevacqua ve S. davasıyla ilgili olarak Haziran 2008’de açıkladığı kararında, AİHS’nin aile hayatına saygı hakkı maddesinin ihlal edildiğine hükmetti. Eşi tarafından devamlı dövülen, bu nedenle boşanma davası açan ve 3 yaşındaki çocuğuyla sığınma evinde kalan bir kadın, boşanmış ve çocuğunun velayetini almış olmasına rağmen eşi tarafından tekrar dövülmüş, ancak ceza soruşturması talepleri “özel bir mesele” gerekçesiyle reddedilmişti. AİHM’ye göre bu durum, devletin, özel hayata ve aile hayatına saygı hakkını güvence altına almaya ilişkin pozitif yükümlülüğüne aykırı olarak davacı kadına yardım edilmemesine yol açtı.