PİRHA – Hızır ayında Hızır’ı karşılamak için her yıl yapılan Hızır Qawutu Dersim ve birçok Alevi coğrafyasında önemli bir gelenektir. Dersim merkeze bağlı Hawsîk (Böğürtlen) köyü sakinleri de Xızır ayı için kavut yaptılar. Köylülerden Ayfer Ökdemir, “Hızır ayında Kavut yapmak geleneğimizde hep var. Cuma sabahı yapıyoruz ve köylüleri çağırıp birlikte yiyoruz” dedi.
Bolluğu, bereketi, hoşgörüyü, barışı, sevgiyi simgelen Xızır’ın (Hızır) Dersim Alevi inancındaki yeri çok önemlidir. Her yıl, Şubat ayının bölgelere göre değişen günlerinde Xızır Orucu tutulur. Dersim’de Xızır ayı gelenekleri kapsamında en önemli etkinlik, Hızır Qawutu (Kavut) yapmaktır. Xızır ayında Xızır’ı karşılamak için her yıl yapılan Xızır Qawutu Dersim ve birçok Alevi coğrafyasında önemli bir gelenektir.
“XIZIR AYINDA QAVUT YAPMAK GELENEĞİMİZDE HEP VAR”
Dersim merkeze bağlı Hawsik (Böğürtlen) köyü sakinleri Xızır ayı için kavut yaptılar.
Buğdayı yıkayıp ayıkladıktan sonra değirmen taşında öğüterek Kavut yaptıklarını belirten köylülerden Ayfer Ökdemir, “Hızır ayında Kavut yapmak geleneğimizde hep var. Cuma sabahı yapıyoruz ve köylüleri çağırıp birlikte yiyoruz. Buğdayı elediğimiz sırada altta kalan taneleri Cuma sabahı tuz serpip hayvanlara veriyoruz. Kimileri şerbetli yapıyor biz ise tuzlu yapıyoruz. Yağı da eritiyoruz, qawutun orta kısmını açıyoruz ve yağı döküp yiyoruz” dedi.
“BU YOL XIZIR’IN YOLUDUR”
Kürtçe konuşan köylü kadınlardan Karanfil Ökdemir ise şunları söyledi:
“Taşla sapının uyumlu olması gerekiyor. Bu Yol Xızır’ın yoludur, unutmayalım. İnsanlar orucunu tutsunlar, niyazını yapıp dağıtsınlar, iyi olur. Çünkü bu yol bizim yolumuzdur. Bırakmayalım. Xızır olduğu yerde duruyor, biz Xızır’ı bırakmışız.”
QAVUTUN YAPILMA AŞAMALARI
Hızır ayına ilişkin yapılan Hızır Qawutu’nun yapılma aşamaları şöyle:
Buğday önce sacda kızgın ateşle kavrulur. Kavrulan buğdaylar eski bir teknik olan taşlarla öğütülür ve sonra elekle elenir. Eleme işleminden sonra kimse el vurmayacak şekilde leğene bırakılarak Hızır beklenir. Eğer ev halkının kalbi temizse Hızır akşam eve gelip hazırlanan Qawuta (Kavut) dokunur. Ve sabah Hızır’ın geldiğini hisseden aile kurban keser.
Hızır’ın bir olduğuna ancak zorlu kış şartlarından dolayı Dersim’de tüm ilçe ve köylere ayrı ayrı gittiğine inanılır. Bu nedenle her ilçede üç farklı zamanda oruç tutulur.
Hızır orucunun son günü olan Perşembe kurbanlar kesilir ve komşulara zengin fakir ayırt edilmeden eşit şekilde dağıtılır. Ayrıca Perşembe günü lokmalar hazırlanır mezar ve ziyaretlere gidilir.
PİRHA/DERSİM