Türkiye’nin sık sık “etnik temizlik” ile suçladığı PYD ve Kuzey Suriye yönetimi Halep’te de halklara umut oluyor. QSD ve MSD kontrolündeki Halep’in 7 mahallesinde hayat bulan model, Rejim, Rusya, İran ve Hizbullah denetimindeki mahallelerde yaşayan yurttaşları etkiliyor. Binlerce kişi QSD ve MSD kontrolündeki mahallelere göç ediyor.
Yaklaşık 8 ay önce Rejim ve Rusya’nın talebi üzerine Türkiye’nin de araya girmesi ile ÖSO gruplarının terk ettiği Suriye’nin Halep kenti yaralarını sarıyor. İç savaşın başladığı 2011 yılından itibaren sürekli Rejim-ÖSO ve YPG/YPJ-ÖSO grupları arasındaki çatışmalara sahne olan kentin neredeyse tamamı harabeye dönmüş durumda. Savaşın ilk günlerinden itibaren El Nusra ve Ehrar El Şam gibi radikal grupların hakimiyet sürdüğü kent, uzun süre sonra Rusya, İran, Hizbullah destekli Baas Rejimi’nin kontrolüne geçti. YPG/YPJ’nin kontrolünden hiç çıkmayan Şêx Meqsud ve Eşrefiye’nin yanı sıra etrafındaki 5 mahallede grupların çekileceği günlerde yoğun çatışmalar sonucu YPG/YPJ’nin gövdesini oluşturduğu Demokratik Suriye Güçleri’nin (QSD) kontrolüne girdi.
Rejim kontrolündeki kentin büyük kısmında yaşam halen normale dönmüş değil. Ancak ara ara çatışmaların devam ettiği QSD kontrolündeki 7 mahallede Kürt, Arap, Türkmen ve diğer etnik inançsal yapılar halk meclisleri yönetiminde ortak yaşamı kurdu.
Suriye ekonomisinin başkenti olan Halep’te şimdi yıkıntılar arasında zorlu bir yaşam mücadelesi sürüyor. Uluslararası bir çok firmanın fabrika açtığı, kurulan pazarları ile Suriye ekonomisinin temelini oluşturan, sabun, zeytin, kozmetik başta olmak üzere 10’larca fabrikaya ev sahipliği yapan kent, şimdi fabrika ve pazar yıkıntıları arasında kalmış. Uzun süreli savaş dışardan gelen yatırımcıların da işyerlerine kilit vurup kaçmasına neden olmuş.
Suriye muhalefeti olarak bilinen ÖSO grupları, Halep’te Kürtlerin yaşadığı Şêx Meqsud ve Eşrefiye mahallelerini rejimden fazla hedef aldı. YPG/YPJ’nin amansız bir direniş sergilediği mahalleler, Rusya, İran, Rejim ve Türkiye arasındaki anlaşma döneminde de hedef alındı. Anlaşmada Türkiye’ye Şehba bölgesinin bir kısmı ve Bab kenti bırakılırken, El Nusra başta olmak üzere Türkiye desteğindeki grupların Halep’ten İdlip’e çekilmesi sağlandı. Bu anlaşma Türkiye’nin El Nusra başta olmak üzere “ÖSO gruplarını sattığı” şeklinde yorumlandı.
Şimdi kentin büyük kısmı rejim kontrolünde iken, Şêx Meqsûd, Eşrefiyê’nin büyük kısmı, Benîz Zêd, Hilok, Bostan Paşa ve doğu mahallerinden Biêdînê ile Heyderiyê YPG/YPJ öncülüklü QSD kontrolünde bulunuyor.
QSD KONTROLÜNDE HALK KENDİSİNİ YÖNETİYOR
QSD, kontrolündeki mahallelerde dış güvenliği sağlarken, iç güvenlik ise asayiş ve Toplum Savunma Birlikleri’ne (HPC) emanet. Mahallelerde yönetim Demokratik Suriye Meclisi’nin Kürt, Türkmen, Arap, Süryani ve diğer halklar ile inançların yer aldığı meclisler eli ile yürütülüyor. Demokratik Toplumu Koruma Komitesi, TEV-DEM, Şehit Aileleri Kurumu, Gençlik Evi, Kongra STAR, El-Sûrî El-Demokratî Koalisyonu, Belediye, PYD, Uzlaşma Komitesi, Ekonomi Komitesi ve daha bir çok kurum ve siyasi oluşum mahallelerde faaliyet yürütüyor. Yeni kurulan Demokratik Toplum Akademisi ise, toplumun aydınlanma görevini üstlenmiş. Kürt ve Arap çoğunluğunun yanı sıra Şêx Meqsud ve Heyderiyê’de Hristiyanlar, Bostan Paşa mahallesinde ise Türkmenler yönetimde yer alıyor. Direniş döneminde TEV-DEM’in üstlendiği yönetim görevi şimdi tamamıyla Demokratik Suriye Meclisi’nin (MSD) kontrolünde.
HALEP’TE Şİİ-SÜNNİ ÇATIŞMASI
Kentin 7 mahallesi dışındaki bölgelerinde Rejim (Çoğunluğu Rus askerleri), İran, Güvenlik Kurumları ve Lübnan Hizbullah’ına bağlı Şebîhên Sûhêl Hesen olarak da bilinen Lîwa El-Qudis (El-Qudis Tugayları) hakim. Kontrol noktalarının çoğunda El-Qudis Tugayları bulunurken, zaman zaman güçler arasında çatışmalar yaşanıyor. Bu çatışmaların altında yatan temel nedenin ise, Sünni ve Şii ayrışmasından kaynaklı olduğu belirtiliyor. Bu kapsamda Şêx Taha mahallesinde rejim asayişi ile El Qudis ve İran askeri arasında yaşanan çatışmada, 3 El Qudis savaşçısı, 1 İran askeri yaralanırken, 3 rejim asayişi de öldü.
SANAYİ VE TARİH KENTİ HARABE OLDU
Kentin su, elektrik, telefon ve diğer hizmetleri rejim memurları ya da işverenleri tarafından yürütülüyor. İç savaştan kaynaklı rejimin yürüttüğü bu işlerdeki aksaklıklar ise, halkın tepkisine yol açıyor. Halkın asıl tepkisi ise, güvenliği sağlayan güçler arasındaki çatışmalara. Kentin fabrikalarının tüm makinaları çalınıp, Türkiye pazarlarında alıcı bulmuş. Suriye’nin sanayi kentinde günümüzde faaliyet yürüten fabrika kalmamış. Sanayinin haricinde tarihi kentin geçmişe ışık tutan eserlerinin de Türkiye’de alıcı bulduğu belirtiliyor. Kent sakinleri yaşamı örmeye çalışsa da çatışmaların yeniden başlama korkusuyla işlerini geliştirip büyütmüyor. Bu sebeple kentte en yoğun rastlanan iş sahası ayakkabı üretimi. Halep çarşısında sabun haricinde en fazla ayakkabıya rastlanıyor. Burada üretilen ayakkabılar, Suriye’nin diğer kentlerine de gönderiliyor.
QSD BÖLGESİNE GÖÇ EDİYORLAR
Sıkıntıları aşamayan ve gelecek korkusu yaşayan halk, QSD denetimindeki mahallelere göç ediyor. QSD denetimindeki mahallelerde diğer mahalleler gibi elektrik ve su yok. Sürekli saldırılara maruz kalmış mahallelerde elektrik sorunu jeneratör, su sorunu kuyular ile çözülüyor. Rejim QSD ve MSD’ye egemenlik kabul ettirmek için elektrik ve suyu tehdit olarak kullansa da yurttaşlar zor da olsa sorunlarına çözüm üretiyor. Güvenlik açısından kentin en huzurlu bölgesi konumunda olan MSD bölgesine son dönemlerde diğer mahallelerden binlerce kişinin göç ettiği belirtiliyor.
MSD OLANAKSIZLIKLAR İLE HİZMET ÜRETİYOR
Halkın çağrıları üzerine doğu mahalleleri olan Biêdînê ile Heyderiyê’de silahlı grupların varlığına son veren YPG/YPJ, bu mahalleleri de güvenli hale getirdi. Doğu mahallelerinde halk belediyesinin oluşturduğu Kent Hizmet Komisyonu’nda 11 kişi Örgütleme Çalışmaları, 27 kişi temizlik işleri, 4 kişi de genel çalışmalarda olmak üzere 42 kişi yer alıyor. Bu komisyonlarda her etnik köken ve inançtan yurttaş yer alırken, hizmetler 7 iş makinesi ile sağlanıyor. Yönetime ortak olan halk, komisyonların yetişemediği alanlarda hizmetleri kendi olanakları ile sağlıyor. Halk belediyesi Aşağı Hulik mahallesinde “Rêber Abdulah Ocalan” isimli parkı açarken, kimi evler de onarıldı. Belediye yurttaşlara ağaç dikimini aşılarken, bombardımanda 4 noktada zarar gören kent kanalizasyonunu tamir etti. Mahallelerin hepsine çöp konteynırları bırakıldı, ilaçlama yapıldı. Bostan Paşa mahallesinde zarar gören su şebekesi, 240 binayı kapsayacak şekilde tamir edilmeye başlandı.
KADIN VE GENÇLER
MSD yönetimindeki mahallelerde yürütülen tüm kurum çalışmalarında gençlik ve kadın öncülük ediyor. Heyderiyê mahallesinde Şehid Ferzende ismi ile merkez kuran Rojava Gençler Birliği, burada gençleri eğitim ve yönetime hazırlıyor. Gençler futbol turnuvaları, müzik dinletileri, eğitim devreleri ile halk ile iç içe çalışma yürütüyor. Gençlik merkezi sağlık alanında da gençler yetiştirip hizmet veriyor. Kürt, Arap, Türkmen gençlerin yer aldığı 50 kişilik gençlik yönetimi, çalışmaları tüm mahallelere yayma çalışması yürütüyor. Kongreya Star çatısında bir araya gelen Kürt, Arap ve Türkmen kadınlar ise, kadın çalışmalarının yanı sıra toplum çalışmaları da yürütüyor.
SURİYE’YE MODEL
MSD son yaptığı toplantıda 7 mahalledeki yönetim şeklinin tüm Halep’e yayılması için tartışma yürüttü. Ortaya çıkan örneğin, Suriye halklarına model olması çalışmalarının esas alınacağı kaydedildi.
Erdoğan Altan – dihaber