POLİTİKA SERVİSİ
20 yıllık AKP iktidarı, ülkeyi tüm alanlarda dünyanın en kötü listelerinde zirve yaptırdı. Gelir eşitsizliğinde OECD ülkeleri arasında birinci sırada yer alan Türkiye’de en zengin yüzde 10’luk kesim tüm servetin yüzde 54’üne sahip. Türkiye, dövizin yükselmesiyle asgari ücret bazında Avrupa sonunculuğuna yerleşirken, yüksek enflasyonda tartışmalı TÜİK verilerine göre bile dünyada 11. Sırada yer bulabildi. Öte yandan insan hakları, demokrasi ve özgürlüklerin her geçen gün budandığı Türkiye, pek çok sıralamada Kongo, Ruanda, Honduras gibi ülkelerle aynı sıralamaları paylaşıyor.
Son iki yılda ulusal ve uluslararası yapılan çeşitli araştırmalardan ortaya çıkan sonuçları 10 kalemde şöyle ele aldık:
1 Asgari ücret
Asgari ücret için hükümet ve sendikalar arasında pazarlık sürerken Avrupa’da avro bazında brüt asgari ücret sıralamasına bakıldığında Türkiye 2021’in ikinci yarısı itibariyle 27 ülke içinde 245 avroya tekabül ettiği Arnavutluk’u da geçerek son sıraya yükseldi. Türkiye’de bugün için asgari ücret 205 dolara kadar geriledi. Dünyada da en geri liglerde yer alan Türkiye, Vietnam, Bangladeş gibi ülkelerle yarışıyor.
2 Enflasyon
TÜİK verileri baz alındığında bile enflasyonun en çok arttığı Avrupa ülkesi Türkiye. Dünyada ise en yüksek 11’inci enflasyona sahip ülkesi. TÜİK’in açıkladığı enflasyon sepetini baz alarak ayrı bir hesaplama yapan Enflasyon Araştırma Grubu (ENAGrup) ise kasım ayındaki yıllık enflasyonun yüzde 58. 65 olduğunu vurguluyor. ENAGrup verisinde göre Türkiye dünyada Surinam’ın ardından altıncı sıraya yerleşiyor.
Son iki yılda ulusal ve uluslararası yapılan çeşitli araştırmalardan ortaya çıkan sonuçları 10 kalemde şöyle ele aldık:
3 Gelir eşitsizliği
OECD’nin son gelir eşitsizliği raporuna göre Türkiye’de vatandaşların eşitsizlik algısı en yüksek seviyeye ulaştı. Yurttaşların yüzde 67’si, “Ülkenin toplam gelirinin büyük bölümü en zengin yüzde 10’a akıyor” derken, Türkiye bu oranla tüm OECD ülkeleri içinde ilk sırada yer alıyor. Öte yandan Dünya Eşitsizlik Raporu’na göre Türkiye’de en zengin yüzde 10, tüm gelirin yüzde 54’ünü alıyor. Rapora göre Türkiye’de gelir eşitsizliği son 15 yılda artmaya devam etti ve son üç yıldaki ekonomik yavaşlama tüm nüfus gruplarının gelirlerini azalttı.
4 Şeffaflık/yolsuzluk
Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün 2020 Yolsuzluk Algı Endeksi’ne göre Türkiye, 180 ülke arasında 86’ncı sırada yer aldı. Türkiye, son 8 yıl içinde en çok gerileyen 5 ülke arasındaki yerini değiştirmedi. Araştırmaya göre 40 puan alan Türkiye, küresel sıralamada 180 ülke arasında 86’ncı sırada bulunuyor. Türkiye 2019’da yayımlanan endekste ise 39 puan ile 91’inci sırada yer almıştı. Türkiye ile aynı puanı paylaşan ülkeler, Trinidad ve Tobago, Doğu Timor, Fas, Hindistan ve Burkina Faso oldu. Endekse göre, Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkeler ile de karşılaştırıldığında, 44 ile AB içinde en düşük puanı alan Romanya’nın da gerisinde kaldı.
5 Basın özgürlüğü
Merkezi New York’ta bulunan Gazetecileri Koruma Komitesi (CPJ) yayınladığı yıllık raporunda, 2021’de mesleki faaliyetleri yüzünden hapiste bulunan gazeteci sayısının rekor kırarak 293’e ulaştığını açıkladı.
CPJ’nin geçen seneki raporunda ikinci sırada bulunan Türkiye’nin ise altıncı sıraya gerilediği belirtildi. Rapora göre Türkiye’de 2020’de hapiste olan gazeteci sayısı 20 azalarak 37’den 17’ye geriledi. 2020 Raporuna göre ise 1 Aralık itibarıyla dünyada 274 gazetecinin cezaevinde tutulduğu belirtilirken, Çin (47), Türkiye (37) ve Mısır (27) bu sıralamada ilk üç içinde yer aldı.
6 Demokrasi
İngiliz araştırma ve analiz şirketi Economist Intelligence Unit’in (EIU) hazırladığı 2020 Demokrasi Endeksi’nde 167 ülke arasında 110’uncu sırada yer aldı.
Beşinci yıllık raporlarını sunan V-Dem Enstitüsü, 2020 yılı boyunca özellikle Covid-19 salgını ve önlemlerinin 144 ülkedeki demokratik gelişmeyi nasıl etkilediğini inceledi. Buna göre, 2010’dan 2020’ye doğru olan değişimde Türkiye en çok gerileyen 3. ülke oldu.
179 ülkenin değerlendirildiği Liberal Demokrasi Endeks listesinde ise Türkiye; Kongo ile Ruanda’nın arasında 149. sırada yer bulabildi.
7 Ayrımcılık/şiddet
Türkiye, 41 OECD ülkesi arasında ayrımcılığın en yüksek olduğu ülke hâline geldi. 2020 Refah Endeksi’ne göre ayrımcılığa karşı yasal önlemlerin varlığı ve toplumsal hoşgörü açısından 167 ülke arasında Türkiye, son 10 yıl içinde 33 sıra gerileyerek 154. sıraya yerleşebildi. Türkiye’de nefret ve şiddet suçları da arttı. Refah Endeksi’nde şiddet içeren suçlar, iç çatışmalar, mülkiyet suçları, siyasi suçlar üzerinden açısından 167 ülke arasında en güvencesiz 147. ülke oldu.
8 Mutluluk
2021 yılında yayınlanan Dünya Mutluluk Raporu da Türkiye’nin günbegün mutsuzluğa gömüldüğünü gösterdi. 2019 yılında 156 ülke arasında 79. sırada yer alan Türkiye, sadece 2 sene içinde 25 sıra gerileyerek 2021 yılında 104. Sırada yer aldı. TÜİK’in Yaşam Memnuniyet Araştırması’nda da 2020 yılında Türkiye’de yaşayan her iki yurttaştan biri kendisini mutsuz hissettiğini belirtti.
9 Cinsiyet eşitliği
Türkiye, OECD ülkeleri arasında kadına karşı şiddetin en yaygın olduğu ülke konumunda. 2021 Küresel Cinsiyet Eşitsizliği Raporu’nda ise 156 ülke içinde 133. sırada yer aldı.
10 Hayvan hakları
Dünyada hayvanların refah derecesini ve ne kadar korunduklarını ölçen Sessiz Hayvan Zulmü Endeksi’nde Türkiye, gösterdiği kötü performans nedeniyle 50 ülke arasında 33. sırada yer buldu.
Dünya Gelir Eşitsizliği
En zengin yüzde 10: Toplam gelirin yüzde 54’üne sahip
Geri kalan yüzde 90: Toplam gelirin yüzde 46’sını paylaşıyor