İmralı raporu: Toplumsal refah Kürt sorununun çözümü ile mümkün

İmralı’ya ilişkin 2022 yıllı raporunu açıklayan Asrın Hukuk Bürosu, görüşme önündeki engellere dikkat çekerek, ‘Bu yönüyle 2022 yılı tümüyle mutlak iletişimsizlik ve haber alamama yılı olmuştur’ dedi

Asrın Hukuk Bürosu, müvekkilleri PKK Lideri Abdullah Öcalan’ın tutulduğu İmralı F Tipi Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde yaşanan ihlallere ve mevcut koşullara dair 2022 yıllına dair raporunu açıkladı.

15 Şubat Uluslararası komplonun yıldönümü dolayısıyla yayınlanan “İmralı Ada Hapishanesinde Yaşanan Hak İhlalleri Ve Mevcut Koşullara Dair 2022 Yılı Tespit Raporu” yazılı bir açıklama ile birlikte paylaşıldı.

Mereş merkezli depremde yaşamını yitirenlerin ailelerine başsağlığı dileği ile başlayan raporda, “Yaralılarımızın tez elden iyileşmesi en büyük temennimizdir. Yaşanan mağduriyetlerin bir an önce telafi edilmesi umuduyla başta Türkiye ve Rojava olmak üzere bütün coğrafya halklarına tekraren geçmiş olsun dileklerimizi sunarız” ifadelerine yer verildi.

İmralı Cezaevi’nde Abdullah Öcalan ve yanındaki diğer tutuklulardan haber alınamadığı ve bu durumun ulusal mevzuat, uluslararası sözleşme, evrensel norm ve değerlere aykırı olduğu belirtilen raporda, “Bu durum bu denli felaketlerin yaşandığı bir süreçte dahi ısrarla devam ettirilmektedir” vurgusu yapıldı.

‘Toplumsal refah Kürt sorununun barışçıl çözümü ile mümkün’

“İmralı İşkence Sisteminin sürekliliğinin sağlanması için hukuktan verilen tavizlerin bütün ülkeyi ne şekilde hukuksuzluk cenderesine aldığı her geçen gün acı örnekleriyle karşımıza çıkmaktadır” denilen raporun devamında “Bilinmelidir ki ülkenin ulusal güvenliği, toplumsal refah ve huzuru Kürt sorunun barışçıl çözümü ve bu çözümün açığa çıkaracağı demokratik gelişme ile mümkündür. Bu çözümün yegâne muhatabının Sayın Öcalan olduğu gerek toplumsal karşılığı gerekse de İmralı koşullarına rağmen sergilediği teorik ve pratik çabalarla defalarca teyit edilmiştir. Bu nedenlerle salt hukuki bir sorun değil toplumsal bir çözümün anahtarı olarak İmralı Tecrit Sisteminin son bulması gerekmektedir” ifadelerine yer verildi.

Uluslararası komplonun 24 yılını geride bıraktığına işaret edilen raporun devamında şu ifadelere yer verildi:

“Sayın Öcalan tarafından boşa çıkarılan, etkisizleştirme ve iradesizleştirme amaçlarına ulaşamayan uluslararası komplo İmralı tecrit sistemi ile varlığını sürdürmeye çalışmaktadır. Ancak 24 yıldır demokratik birlikteliğin inkarı olarak yaşam bulan İmralı tecrit sistemi artık sürdürülemez bir hal almıştır. İşkence ve kötü muamele yasağının ihlalini oluşturan mevcut haber alamama hali müvekkillerimizin sağlık ve güvenliklerine dair yadsınamaz kaygılara sebep olmaktadır. Bu hususa dikkat çekmek adına gerek müvekkillerimizin bulundukları koşulları gerekse de bu koşulların aşılması için tarafımızca gerçekleştirilen girişimleri konu alan 2022 yılına ait İmralı Cezaevi Gözlem ve Tespit Raporumuzu yazılı olarak kamuoyu ve ilgili çevrelerin bilgisine sunarız.”

Her türlü iletişim aracı yasak

Raporda yer bazı başlıklar ise şöyle:

“Kurulduğu günden bugüne İmralı Ada Hapishanesi, temel hak ve özgürlüklerin sistematik olarak ihlal edildiği bir mekân olmuştur. Gelinen aşamada ise müvekkillerin Anayasa’da, uluslararası sözleşmelerde ve yasalarda tanınan; avukatları ile görüşme hakları, aile bireyleri ile görüşme hakları, dış dünya ile telefon, mektup, faks vb. her türlü iletişim araçlarıyla haberleşme hakları tümüyle ortadan kaldırılmış vaziyettedir.

1999’dan beri tek kişilik hücrede

Müvekkillerimizin sağlık durumları, tutulma koşulları, hukuki durumları ve benzeri diğer boyutlar hakkında herhangi bir bilgiye sahip olunamamıştır. Bu durum kaygıların hat safhaya ulaşmasına sebep olmuştur. Sn. Abdullah Öcalan; 15 Şubat 1999 tarihinden beri İmralı ada hapishanesinde, tek kişilik hücrede tutulmaktadır. İlk on yıl boyunca bu ada hapishanesinin tek mahpusuydu. 2009 Kasım ayından itibaren bu hapishaneye tadilatla başka hücreler eklenip beş mahpus daha getirilse de hafta içi günün 23 saati, hafta sonu 24 saat boyunca tek kişilik hücrede tutulmaya devam edilmiştir.

Incommunicado kesintisiz sürüyor

‘Incommunicado’ haber alamama hali 2022 yılında da kesintisiz sürdürülmüştür. Örneğin müvekkillerimizle iletişimin kesildiği 25 Mart 2021 tarihinden 2022 yılının sonuna kadar 238 avukat ve 79 aile-vasi görüşme başvurusuna yanıt verilmemiş, bu süreçte müvekkillerden herhangi bir yazılı mektup, telgraf veya faks alınamamış, herhangi bir telefon görüşmesi de gerçekleştirilememiştir. Müvekkillerin telefon haklarının, İmralı F Tipi Yüksek Güvenlikli Cezaevi Yönetim ve Gözetim Kurulu’nun 18 Ekim 2021, 30 Mart 2022, 9 Mayıs 2022 ve 9 Haziran 2022 tarihli kararları ile 6 ay boyunca kısıtlandığı hususu uluslararası kurumlara yapılan başvurular sonrası hükümetin verdiği yanıtlar üzerinden öğrenilebilmiştir.

2022 mutlak iletişimsizlik yılı oldu

Bunlarla birlikte uzun yıllardır sürdürülen fiili ve hukuk dışı aile-avukat ziyaret yasakları da sistematik ve kesintisiz bir şekilde devam ettirildiğinden, 2022 yılında da tek bir aile ve avukat ziyareti de gerçekleştirilememiştir. Bu yönüyle 2022 yılı tümüyle mutlak iletişimsizlik ve haber alamama yılı olmuştur.”

Tutukluların aile ve avukat görüş haklarının Anayasa’da hüküm olarak yer aldığına işaret edilen raporda, Bursa Cumhuriyet Başsavcılığı ve İmralı Cezaevi idaresi yanı sıra Ağır Ceza Mahkemeleri ve diğer yargı mercilerine yapılan başvuru ve sonuçlarına yer verildi.

2022 yıllı boyunca yapılan 49 aile görüş başvurusuna herhangi bir yanıt verilmediğinin bunun yanı sıra avukat görüşü için yapılan 98 görüşme başvurusunun da yanıtsız bırakıldığı kaydedildi.

Raporda, “Müvekkillerin aile ve vasi görüşme talepleri 2018’den bu yana sistematik olarak İmralı F Tipi Yüksek Güvenlikli Ceza İnfaz Kurumu Müdürlüğü Disiplin Kurulu’nun ‘3 ay süreyle ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma’ şeklindeki disiplin ceza kararları gerekçe gösterilerek engellenmektedir. 2022 yılı boyunca da aile ve vasi ziyaretleri İmralı Cezaevi Disiplin Kurulu Başkanlığı tarafından üçer aylık periyotlarla kesintisiz bir biçimde 3 Şubat 2022, 31 Mayıs 2022, 9 Eylül 2022, Aralık 2022 tarihlerinde verilen disiplin cezaları gerekçe gösterilerek engellenmiştir” denildi.

UYAP kayıtları avukatlara verilmedi

Raporda, devamla şu ifadeleri yer aldı: “Avukatlar fabrikasyon bir biçimde oluşturulan disiplin cezalarına adeta körleştirilmiş bir hukuk koridorunda itiraz etmeye çalışsa da her seferinde bu dosyalara erişimleri İnfaz Hakimliğince engellenmiştir. Netice itibariyle tüm talep ve itirazlara rağmen disiplin dosyaları avukatlara verilmemiş, UYAP kayıtları yapılmamış, müvekkillere dair kurulan cezai işlem ve kararlar avukatlarından gizlenerek korsanca kesinleştirilmiş, hukuki yardım almaları idari-yargısal karar ortaklığıyla engellenmiştir.”

Avukat görüşlerinin de Bursa İnfaz Hâkimliği tarafından altı aylık periyotlarla halinde engellendiği belirtilen raporda, “Avukat yasaklama kararları da avukatlardan gizli yürütülmüştür. Yasak kararları, tüm başvurulara rağmen yaptırılmayan avukat görüşmelerinin sağlanması için Bursa İnfaz Hâkimliğine yapılan başvurular sonrası Hakimlik kararında geçen ‘hükümlülerin avukatları ile görüşmelerinin 6 ay süreyle ayrı ayrı yasaklanmasına karar verildiği’ şeklindeki cevaplardan öğrenilebilmiştir. Bu şekilde 2022 yılı boyunca hakimlik tarafından görüş 13 Nisan ve 21 Ekim 2022’de alınan kararlarla engellenmiştir. Bu kararlara karşı yapılan itirazlar da yasaklama kararlarının dış dünya ile tüm bağı koparılmış müvekkiller üzerinden kesinleştirilmiş olmasından bahisle ret edilmiştir” ifadelerine yer verildi.

Yapılan başvurular

Tecridin son bulması için 24 Aralık 2021 tarihinde AYM’ye başvuru yapıldığı belirtilen raporda, AYM’nin 12 Ocak 2022’de ara karar verdiğini ve tecridin kaldırılmasına dair talepleri reddettiği belirtildi.

Raporda, bu duruma karşı Türkiye’de 29 farklı baroya kayıtlı 775 avukatın 10 Haziran-17 Haziran 2022 tarihleri arasında Bursa Cumhuriyet Başsavcılığına ve İmralı Cezaevi İdaresine başvurarak avukat ziyaretlerinin biran önce gerçekleştirilmesine yönelik talepte bulunduğu belirtildi.

Raporda ayrıca, “İçlerinde baro başkanlarının da bulunduğu yüzlerce avukatın bu başvurusuna herhangi bir şekilde yanıt verilmemiştir. Aynı zamanda 29 Temmuz 2022 tarihinde Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komitesi’ne tedbir talepli başvuruda bulunulmuştur. Avrupa ülkeleri başta olmak üzere 22 farklı ülkeden 350 avukat 14 Eylül 2022 tarihinde, Ortadoğu’dan 756 avukat da 19 Eylül 2022 tarihinde Adalet Bakanlığına başvuruda bulunarak İmralı Ada Hapishanesinde bulunan müvekkillerle görüşmek istemiş ve sürdürülmekte olan ihlal durumlarına son verilmesi talebinde bulunmuştur. Ancak bu talepler de yanıtsız bırakılmıştır” denildi.

‘İşkence rejimi’

Avrupa İşkenceyi Önleme Komitesi’nin (CPT) 20-29 Eylül’de İmralı’ya yaptığı ziyarete de işaret edilen raporda, CPT’nin herhangi bir açıklama yapmadığı belirtildi. Raporda, şu ifadelere yer verildi: “Bununla birlikte İmralı ada hapishanesinde ‘yasal düzenleme’ ile yürütülen ağırlaştırılmış infaz rejiminin bizatihi kendisi de insanlık dışı muamele yasağını ihlal etmektedir. Nitekim Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) 18 Mart 2014 tarihli Öcalan No:2 kararı ile ağırlaştırılmış infaz rejiminin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) Madde 3’te yer verilen işkence yasağını ihlal eden koşullara sahip olduğuna hükmedilmiştir. Bu kararda ihlalin karar anında değil, yasal düzenlemenin yapıldığı andan itibaren doğduğuna işaret edilmiştir. Yani İmralı ağırlaştırılmış infaz rejiminin başından bu yana bir işkence rejimi olduğu uluslararası nitelikte karar altına alınmıştır.”

AİHM kararları

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) Abdullah Öcalan’a dair verdiği kararın uygulanması için 1 Ocak 2021’de Bursa İnfaz Hâkimliğine başvuruda bulunulduğu, mahkemeden, koşullu salıverilme önünde engel teşkil eden maddenin iptali için AYM’ye başvuru yapılmasının talep edildiği belirtilen raporda, “Ayrıca AİHM kararının da tespit ettiği üzere Sn. Öcalan’ın 23 yıl boyunca işkence yasağına aykırı koşullarda tutulmuş olması, tutukluluğunun da sosyal, siyasal ve hukuksal açıdan daha fazla uzatılmadan sonlandırılarak özgürlüğüne kavuşmasının sağlanması talep edilmiştir. Ancak İnfaz Hâkimliği, AİHM’in ihlal tespitleri ile karar içerisindeki değerlendirmeleri görmezden gelerek başvuruyu ret etmiştir. Bu karara yapılan itiraz da Bursa Ağır Ceza Mahkemesince reddedilmiştir. Bunun üzerine aynı taleplerle 3 Aralık 2021’de Anayasa Mahkemesine başvuru yapılmıştır” şeklinde ifadeler yer verildi.

Raporda, devamla şu ifadelere yer verildi:

“AİHM, ölünceye kadar hapis biçimindeki ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasının işkence yasağını ihlal ettiğine yönelik Öcalan No.2 kararından sonra Kaytan/Türkiye, Gurban/Türkiye ve Boltan/Türkiye başvurularında da ihlal kararları vermiştir. Bunun üzerine dört dosya Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nde izleme sürecine alınmış ancak Türkiye karara uymamasına rağmen Komite tarafından 7 yıl boyunca gündeme getirilmemiştir. Büromuz tarafından belirli aralıklarla ilgili AİHM kararlarının uygulanmadığı gerekçesiyle yapılan beş bildirim (2016, 2017, 2018, 2021 ve 2022’de) ile 2021 yılında Özgürlük İçin Hukukçular Derneği, İnsan Hakları Derneği, Türkiye İnsan Hakları Vakfı ve Toplumsal Hukuk Araştırmaları Vakfı’nın yapmış olduğu bildirimler sonrasında Komite, her dört kararı gündemine almaya karar vermiştir. Söz konusu karardaki ihlallerin ortadan kaldırılmasını sağlama sorumluluğu olan Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi 30 Kasım-2 Aralık 2021 tarihli toplantı ara kararlarında, mevcut işkence yasağı ihlalinin devam ettiğini, Türkiye’nin konuyla ilgili mevcut bilgileri paylaşmadığını, kararın gereğini yerine getirmediğini yeniden tespit etmiştir.

İmralı’da sürdürülen ağır insan hakları ile ilgili olarak 2022 yılında yerel düzeyde yapılan başvurular dışında yüksek mahkeme niteliğinde Anayasa Mahkemesi’ne üç, BM İnsan Hakları Komitesine de bir bireysel başvuruda bulunulmuştur. Yine AİHM’e birçok başvuru yapılmıştır. Bu başvurularla birlikte bugün her 4 müvekkilimiz adına toplamda Anayasa Mahkemesi’nde 82 bireysel başvuru, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde 12 başvuru ve son olarak BM İnsan Hakları Komitesinde 1 başvuru derdest durumdadır.

Sayın Abdullah Öcalan olmak üzere İmralı ada hapishanesinde bulunan Müvekkillere uygulanan rejim, tüm ülke geneline yayılan bir hukuksuzluk politikası olmuştur.

Yirmi dört yıllık tecrit; 2015 sonrası mutlak tecrit ve 2021 sonrası başlatılan ve 2022 yılında derinleştirilen mutlak iletişimsizlik ve haber alamama uygulamaları, Kürt sorununa yaklaşımda hukukun lağvedilmesi ile demokratik siyasi seçeneğin devre dışı bırakılması, zor seçeneğinin, savaş ve şiddetin esas alınması anlamına gelmektedir. Bu seçenek, demokratik çözüm ve barış için diyalog ve müzakereye karşı çıkan, çözümsüzlük ve kutuplaştırma siyasetinden, savaştan ve ranttan beslenen kesimlerin politikalarıdır. Ki bunun yarattığı olumsuz sonuçlar, ülkeyi çoklu krizlere sürükleyen bir noktaya getirmiştir. Bu çok yönlü kriz halinin aşılmasının yolu Kürt sorununda demokratik çözüm seçeneğinin yeniden güncellenmesi İmralı tecrit sisteminin lağvedilerek Sayın Öcalan’ın demokratik çözüm ve barışçıl rolünün gereğini yerine getirmesine olanak tanınmasından geçmektedir.”

Kaynak: MA