Suriye’de oluşturulan ‘çatışmasızlık’ memorandumu, Yüksek Müzakere Komitesi’nin ‘en ufak bir meşruiyeti yok’ açıklamasıyla yürürlüğe girdi. ABD ve Suudi desteği olduğunu öne süren Rusya ise uyardı: İhlal olursa karşılık verilecek
Soçi ve Astana görüşmelerinde üzerinde anlaşılan Rusya, İran ve Türkiye garantörlüğünde Suriye’de oluşturulan çatışmasızlık bölgelerine ilişkin anlaşma, 6 Mayıs 00:00 itibariyle yürürlüğe girdi. Rusya Savunma Bakanlığı, Türkiye, Rusya ve İran’ın garantörlüğünde imzalanan anlaşmanın ABD ve Suudi Arabistan’dan da destek gördüğünü öne sürdü. Çatışmasızlık bölgeleri, gerilimi azaltma bölgeleri, yeşil hat, güvenlik hatları gibi farklı terimlerle adlandırılan güvenli bölgeler, memorandumda yer alan ifadelere göre 6 ay boyunca geçerli olacak geçici bir önlem olup, bu süre garantör ülkelerin oy birliğinde kararıyla uzatılabilecek. Anlaşmaya göre birincisi Lazkiye, Halep ve Hama’nın çeşitli bölgeleri de dahil olmak üzere İdlib; ikincisi Humus’un kuzeyi; üçüncüsü Doğu Guta; dördüncüsüyse ülkenin güneyindeki Dera ve Kuneytra’da kurulacak güvenli bölgelerde, krizin tarafları arasında her türlü silah ve hava araçları kullanılarak süren çatışmalar sonlandırılacak. Yani Suriye’de kurulacak bu bölgeler, uçuşa kapalı olacak.
Rusya Savunma Bakan Yardımcısı Aleksandr Fomin, Astana’da imzalanan anlaşmaya Birleşmiş Milletler, ABD ve Suudi Arabistan’ın da destek verdiğini söyledi. Rus resmi ajansı TASS’ın geçtiği habere göre Fomin, bu desteğin, anlaşmanın başarıya ulaşmasını garanti altına aldığını savundu. Ancak ABD Dışişleri Bakanlığı dün gece yaptığı açıklamada, İran’ı “sözde garantör” diye tanımlayıp İran’ın süreçte yer almasından endişe duyduğunu açıklamıştı.
Muhalifler: Meşru değil
Türkiye, Rusya ve İran’ın imzaladığı mutabakata, Suriyeli muhaliflerin çatı örgütü Yüksek Müzakere Komitesi’nden (HNC) de sert eleştiri geldi. Yüksek Müzakere Komitesi’nden yapılan açıklamada, anlaşmanın “en ufak bir meşruiyeti olmadığı” belirtilirken, İran’a biçilen garantörlük rolü de reddedildi. Açıklamada, “hem Suriye halkı olmadan varılan, hem de koruma ve riayet mekanizmalarından yoksun olan anlaşmanın muğlaklığına” dair endişeler aktarıldı.
‘İhlal eden vurulacak’
Sputnik’in haberine göre Rusya Genelkurmay Başkanlığı Ana Harekat Dairesi Başkan Yardımcısı Stanislav Gacimagomedov ise, memorandumun ihlal edilmesi halinde, “Soruşturmanın sonuçlarına göre ihlalci taraflara verilecek karşılık belirlenecek. Ateşle karşılık verilmesi de ihtimaller dahilinde” dedi. Gacimagomedov, memorandumun bu bölgelerde faaliyet yürüten 27 saha komutanıyla istişareler yapılarak hazırlandığını da vurguladı. Gacimagomedov, memorandumun uygulamaya koyulmasıyla birlikte önceliğin çalışma grubu oluşturulmasına ve söz konusu bölgelerin koordinatlarının bulunduğu haritaların hazırlanmasına verileceğini ifade etti.
Anlaşmanın METNİ
Rusya ajansı Sputnik anlaşmanın tam metnini açıkladı. Suriye’nin toprak bütünlüğü, bağımsızlığı ve egemenliğinin korunması vurgusu yapılırken maddeler şöyle sıralandı:
1- Şu bölgelerde güvenli bölge oluşturulacak: İdlib ve civarındaki Lazkiye, Hama ve Halep viyaletlerinin belirli bölgeleri, Humus vilayetinin kuzeyindeki belirli bir bölge, Doğu Guta, Suriye’nin güneyindeki belirli bölgeler (Dera ve Kuneytra vilayeti). 6 ay sürecek
2- Güvenli bölgelerde her türlü silah kullanımı durdurulacak.
3- Güvenlik şeritleri oluşturulacak.
4- Sivillerin silahsız şekilde, engellenmeden yer değiştirmesi, insani yardım sevkiyatı ve ekonomik faaliyetlerin yerine getirilmesi için kontrol noktaları; ateşkes rejimine riayetin sağlanması için gözlem noktaları yer alacak. Gerekli görüldüğü takdirde, Garantör ülkelerin mutabakatı dahilinde üçüncü taraflar da katılabilecek.
5- Güvenli bölgelerin içerisi ve dışarısında IŞİD, El Nusra ve El Kaide veya IŞİD ile ve BMGK tarafından terör örgütü olarak kabul edilen tüm örgütlerle bağlantılı her türlü kişi, grup, oluşum, kuruluşlarla mücadeleyi sürdürmeye yönelik tüm tedbirler alınacak.
6- İşlevsel ve teknik konuların çözümü için Garantör ülkeler, Anlaşmanın imzalanmasının ardından iki hafta içinde yetkilendirildikleri temsilcilerinden oluşan ortak bir çalışma grubu kuracak.
İDLİB-MOSKOVA