İpekyolu ilçesi Sarmaç mahallesindeki tarihi Surp Grigor Manastarı ve Karabet Kilisesi bakımsızlıktan yok oldu. Defineciler ise kilisenin etrafını kazıyarak tahrip etmeye devam ediyor.
Van’ın Erek Dağı eteğinde bulunan İpekyolu ilçesine bağlı Sarmaç (Kolanıs) mahallesindeki tarihi Surp Grigor Manastırı ve 500 metre ilerisinde bulunan Surp Karabet (Garabet) Kilisesi kaderine terk edildi. Van İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü sitesinde ismi dahi olmayan manastır ve kilisenin 1923 yılında çekilmiş fotoğraflarında sağ salim yapılar görülürken, aradan geçen 84 yılda manastırın yalnızca bir duvarı ayakta kalmayı başardı.
PATLAYICILAR KULLANILMIŞ OLABİLİR
Surp Grigor olarak bilinen manastır hakkında Ermeni kaynaklarında, Van’ın 14 kilometre doğusundaki Varag (Erek) Dağı’nın kuzey yüzünün alt yamaçlarında, eski Van’ın merkezine yaklaşık 3 saat yürüme mesafesinde bulunduğu yazıyor. Yine manastırın bulunduğu ilçenin Ermeni isminin Salnabad veya Zarnabad olarak yazıldığı belgelerde, Sarmaç’ın Ermeni isminin ise Kohbanlar olduğu yer alıyor. Yine kaynaklarda manastırın büyük parçalarının dağılmış olması nedeniyle patlayıcıların kullanıldığı tahmin edilirken, manastırın anket çizimlerinin ise Walter Bachman tarafından 1913 yılında yapıldığı belirtiliyor.
SURP KARABET KİLİSESİ 1251 YILINDA YAPILDI
Kaynaklarda manastırın 500 metre ilerisinde bulunan Surp Karabet Kilisesi’nin 1251’de yapıldığı belirtilirken, 16’ncı yüzyılda Osmanlı-İran savaşlarında zarar gördüğü ve 1559 yılında Ghilidjan olan bir Ermeni tarafından onarıldığı yazıyor.
Manastır ve kiliseden geriye sadece yıkılmış duvarlar ve işlemeli bazı taşlar kaldı. Manastır ve kilisenin kimi taşlarını da çevredeki köylüler inşa ettikleri evlerinin duvarında kullandı. Karabet Kilisesi’ne ait yazılı bir taş kitabe ise köy içerisindeki bir çeşmenin önünde yüzükoyun duruyor. Manastırın etrafını delik deşik eden definecilerin kazılarının halen devam ettiği belirtiliyor.
‘HALA DEFİNECİLER KAZI YAPIYOR’
İsmini vermek istemeyen ve uzun yıllardır bölgede yaşayan 65 yaşındaki yurttaş, kilise ve manastırın hazine, altın, çanak, çömlek veya ev duvarları için tahrip edildiğini söyledi. Yurttaş, halen define avcılarının yer yer kazı yapmayı sürdürdüğünü kaydetti.