İlya Ehrenburg ardında Paris Düşerken, Fırtına ve Dipten Gelen Dalga’dan oluşan üç-leme dışında, çok sayıda kitap bıraktı. Bu üçleme yalnızca Sovyetler Birliği’nde 8.5 milyon adet basıldı
Hüseyin Aykol
Ankara’ya 1970’li yılların ortalarında geldikten sonra bol kitaplı bir ortama girme şansı elde edince, neredeyse ilkokuldan başlayan kitap okuma alışkanlığım zirveye çıktı. Ser Yayınevi’nin dağıtımcılığa da başlamasıyla özellikle Ankara’da yayın yapan tüm yayınevlerinin kitaplarına -İzmirli birkaç arkadaşımla birlikte- kolayca erişebilir olmuştuk.
Sol, Ser ile Bilim ve Sosyalizm yayınevlerinin yayınladığı teorik kitapların yanı sıra o günlerde elim-den bırakamadan okuduğum bir nehir romanı asla unutmadım: Paris Düşerken, Fırtına ve Dipten Gelen Dalga… Dahası bu nehir roman üçlemesini kaleme alan İlya Ehrenburg’dan esinlenerek bizim kuşağın çektiklerini roman tarzında uzun uzun yazmayı hep hayal etmişimdir. Günün rutin görevleri beni rahat bırakmadığı için bu nehir roman hayalimi halen hayata geçiremedim. Benim hayalim bir yana ama Eh-renburg’u dünya çapında ünlü söz konusu nehir romanından başlayarak tanımakta ve eserlerini oku-makta yarar var.
Ehrenburg’u iyi tanıyanlardan biri de eşim Nuray Çevirmen. Kendisi kelimenin tam anlamıyla bir ki-tap kurdudur. Bu arada, en sevmediği şey ise kitaplarından herhangi birini okumak üzere bir arkadaşına vermektir. Çünkü okunmak üzere alınan kitabın geri gelme şansı -her nedense- son derece düşüktür. Oysa Nuray, okumak üzere satın aldığı kitapla işinin hemen bittiğini düşünmez. Yıllar sonra o kitabı ye-niden okuyabilecektir. Zamanınız varsa, yıllar önce severek okuduğunuz bir kitabı yeniden okumanızı ben de öneririm. Onca biriktirilmiş bilinçle, yeniden okunan kitaptan çok daha fazla zevk ve feyz alacak-sınız!
Eşimle geçen konuşurken, bir ara Ehrenburg’un bahsi geçti. Konu yazarın nehir romanına geldi ve kü-tüphanemiz kontrol edildi ki, eşimin aldığı İlya Ehrenburg’un nehir romanı yok. Yani birine verilmiş ve geri gelmemiş. Kitaplar hemen satın alındı ve kütüphanedeki yerine konuldu! Siz halen merak etmediniz mi Ehrenburg’u?
Sovyet yazar ve gazeteci İlya Grigoryeviç Ehrenburg 14 Ocak 1891’de Kiev’de doğdu. Çok genç yaşta Rusya’daki devrimci harekete katıldı ve çok geçmeden tutuklandı. Serbest bırakılınca Paris’e yerleşti ve ilk şiirlerini burada yayınladı. Birinci Dünya Savaşı sırasında savaş muhabirliği yaptı. Ülkesine 1917’de döndü. İç savaş başladığında Ehrenburg Ukrayna’daydı. Daha sonra tekrar Avrupa’ya geçti ve Julio Jure-nito’yu yazdı. Sovyetler Birliği’ne 1924 yılında döndü. Ancak çeşitli Sovyet gazetelerinin yurtdışı yayınla-rı sorumlusu olarak hemen Avrupa’ya gönderildi.
1941’e kadar İzvestiya gazetesinin savaş muhabiri idi. İspanya iç savaşına katıldı. Paris’te bulundu. İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinin ardından tekrar Sovyetler Birliği’ne döndüğünde Paris Düşer-ken’i yazmaya başladı.
Bu eser “Nehir” üçlemesinin ilk kitabıdır. Gazetecilik ve roman çalışmaları dışında makale, gezi yazısı, anı ve öykü de yazan Ehrenburg, 31 Ağustos 1967 günü öldüğünde ardında Paris Düşerken, Fırtına ve Dipten Gelen Dalga’dan oluşan üçleme dışında, çok sayıda eser bıraktı. Yazarın en büyük eseri sayılan bu üçleme 1936-1952 yılları arasında dünyanın politik durumuna ışık tutmakta. Üçleme yalnızca Sovyetler Birliği’nde 8.5 milyon adet basıldı ve iki kez Stalin ödülü aldı.
Ehrenburg, elbette sadece Paris Düşerken, Fırtına ve Dipten Gelen Dalga isimli üçleme nehir romanını yazmadı. Örneğin yazarın “Julio Jurenito”, “On Üç Pipo”, “Tröst”, “Jana Ney’in Aşkı”, “Buzların çözülüşü”, “Ve insan otomobili yarattı” eserleri de Türkçeye çevrildi. Ehrenburg’un nehir romanından başlamak üzere eserlerini Türkçe yayınlayan ilk yayınevi Sosyal Yayınları idi. 1980 sonrasında Evrensel Yayınları, bu eserleri yayınladı. Şimdi de Evrensel Yayınları’nın geleneğini sürdürmek üzere kurulan Kor Yayınları, İlya Ehrenburg’un eserlerini yayınlıyor.
#İlya #Ehrenburgun #modası #geçmez