Zapatista kadınlarının Meksika ordusuna, eşlerine ve topluluklarına karşı isyanını ve özgürlük mücadelesini anlatan “Compeneras: Zapatista Kadınlarının Hikayesi” adlı kitap, raflardaki yerini aldı.
Dünyanın her yerindeki muhalif hareketleri etkileyen Zapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu’nun (EZLN) içinde yer alan Zapatista kadınlarının Meksika ordusuna, eşlerine ve topluluklarına karşı isyanını ve özgürlük mücadelesini anlatan “Compeneras: Zapatista Kadınlarının Hikayesi” adlı kitap Güldünya Yayınları’ndan çıkt. Kitapta, Companeras’ta 1983’te başlayan mücadelenin; kendi hayatlarını, örgütleri EZLN’yi ve onları çevreleyen dünyayı nasıl dönüştürdüğünü kadınların kendi ağızlarından anlatılıyor.
ZAPATİSTALI KADINLARIN HİKAYESİ
“Kadınların Gözünden EZLN”, “İsyan Tohumları”, “Yeni Dünyayı Yaratan Kadınlar” gibi başlıklarıyla 9 bölümden oluşan kitabın yazarı ise Hilary Klein. Klein, kitabı Meksika’nın Güneydoğusu’nda yer alan eyalet Chiapas’ta 6 yıl geçirerek Zapatista topluluklarındaki kadın kooperatiflerinde çalışmasının sonucu olarak kaleme aldı. Kitap, Zapatista kadınlarının hayatlarını ve ülkelerini değiştiren, bütün dünyadaki ulusal kurtuluş mücadelelerine, kadın hareketlerine, neoliberalizm karşıtı ve antikapitalist hareketlere ilham veren mücadelelerini tanımak için önemli bir fırsat sunuyor. Klein’in bu çalışması aynı zamanda toplumsal hareketlerin tümünün kadın katılımcıların merceğinden yeniden değerlendirilmesi için de bir model sunuyor.
İLHAM VERECEK DENEYİMLER
Okuyucular ve kitap eleştirmenleri tarafından üniversitelerdeki bütün Kadın Araştırmaları, Latin Amerika Araştırmaları, Sosyoloji ve Siyasal Bilimler bölümlerine de kaynaklık edebilecek kadar bilgi birikimi aktardığı söylenen kitap, “Artık hayatlarımızda umut ve özgürlük var” diyen Zapatistalı kadınların hikayelerine erişme imkanı veriyor. Bu kadınların yaşadığı deneyimlere kitap aracılığıyla ulaşabilen dünya kadınlarına da ilham verecek deneyimler paylaşılmış.
ZAPATİSTAN İSYANINA GİDEN RUH
“Kadınların Gözünden Zapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu” adlı bölümde hareketin kendisi için ne anlam ifade ettiğini, “Bizi pek çok kez ziyaret ettikten sonra, ne için ve kime karşı mücadele ettiklerini açıklamaya başladılar. Bize, diğerlerine saygımızı göstermek için kullanabileceğimiz bir sözcük olduğunu söylediler; companeros ya da companeras. Bunun anlamı özgürlüğümüz için birlikte mücadele edecek olmamızdı” cümleleri ile açıklayan Zapatistalı bir kadın, 1980’lerde köylerine gelen yabancıların zengin ile yoksul arasındaki temel eşitsizlik ve yerli toplulukların 500 yıldan fazla maruz kaldığı düzen hakkında konuşmalarından etkilenerek evden ayrılıp dağda yaşamaya başladığını söylüyor.
Chiapas’ın yerli köylerinde çalışmış eski bir rahibe olan Esmeralda adlı bir diğer kadın “8 Mart’ı kutlamaya başlamıştık ve ilk gün gelen kadınlar dans etmek istediler. Çamur içinde çıplak ayakla da önemi yoktu, dans etmek istediler… Uzun saatler boyunca yürümek zorunda kalsalar da mutluydular. Bir süredir topluluklarından ayrı kalmışlardı, birbirlerine bunu anlatıyor ve yaşadıklarını paylaşıyorlardı” sözleriyle köylerinden ilk kez ayrılan kadınları anlatırken, Zapatista isyanına giden yılları karakterize eden ruhu ve uyanışı aktarıyor.
KADINLARIN DİRENİŞ FOTOĞRAFLARI
Kitapta, EZLN örgütünü yavaş yavaş tanıyan; özgürlük ve emek sömürüsünün temeline inerek mücadeledeki yerlerini almaya başlayan Zapatistalı kadınların hikayesi, tecrübe ve deneyimlerinin ortak ürünü olarak karşımıza çıkıyor. Tüm bu sürecin kadınların ağzından anlatıldığı kitapta aynı zamanda ön saflarda yer alan kadınların fotoğraflarına da yer veriliyor.