Dengbejler, Kürdistan’ın kadim topraklarının acılarını, direnişini ve yok edilmek istenilen tarihini sözlere döküp kilamlar haline getirerek, yüz yıllar boyunca Kürt kültürünün taşıyıcısı oldular. Wan’ın Miks (Bahçesaray) ilçesinin Mezra Şexan köyünde yaşayan Cevahir Demir de, yaşadığı köydeki tek dengbej kadın. Demir, kilamlarında hem küçük yaşta zorla evlendirilmesinden kaynaklı duyduğu acıyı anlatıyor, hem de Kürdistan tarihine ışık tutuyor. Demir, kendini bir tarih aktarıcısı olarak görüyor ve yaşanan hiçbir hikayenin unutulmaması gerektiğini belirtiyor. Belki de kendi hikayesini de unutmamak için kilamlarına yansıtan Demir, o hikayeyi şöyle anlatıyor: “13 yaşımda evlendirildim. Evlendirildiğimden bu yana dengbejlik yapıyorum. Yaşadıklarımı kilamlar ile dile getirince ben de rahatlıyorum. Kilam söylemek kendimi iyi hissetmemi sağlıyor.”
‘Dengbejler birer gezgindir’
Dengbejlik kültürünün ise, günden güne kaybolduğunu söyleyen Demir, konuşmasına şu şekilde devam ediyor: “Bazı sanatçılar var sürekli göz önündedir, bazı sanatçılar var kimse görmez. Biz ne olursa olsun sanatımızı, tarihimizi sürekli dile getireceğiz. Kilamlar ile tarihimizi dile getirdiğimiz zaman yaşadığımız acıları unutmayız. Söylediklerimiz bizler için bir güç kaynağıdır. Bana göre kilam söyleyenler, birer gezgindir. Ben kilam söylemeye başladığım zaman köyün bütün kadınları etrafımda toplanıp söylediklerimi dinliyorlar. Kilam söylemek benim için keyifli bir durumdur. Bizim de köyde günlerimiz böyle geçiyor.”
Dilan Babat-Zeynep Durgut/Wan
43