Science dergisinde yayımlanan ve büyük gölleri inceleyen yeni bir araştırmaya göre dünya çapında göllerin yüzde 53’ü son 30 yılda su kaybettiği belirtilirken Türkiye’deki kayıp yüzde 54 civarında
Uydu görüntülerini kullanan araştırma dünyanın en büyük 1972 doğal ve baraj gölünün 1992-2020 yılları arasında su hacminin ve kapladığı alanın nasıl değiştiğini inceliyor. Buna göre doğal göllerin su hacmi bu sürede yıllık ortalama 26 gigatona yakın azaldı. İncelenen 1972 gölün yüzde 43’ünü oluşturan 457 göl belirgin bir biçimde küçüldü ve yıllık 38 gigatona yakın su kaybetti. 1 gigaton 1 milyar metrik ton demek ve NASA’ya göre yaklaşık 10 bin uçak gemisinin hacmine denk geliyor.
Ekosistemlere yok edici etki
Araştırma, doğal göllerdeki net hacim kaybının, büyük ölçüde küresel ısınma, artan buharlaşma ve insan kaynaklı su tüketiminin sonucu olduğunu söylüyor. Su kayıplarının göldeki yaşam, bağlı olduğu ekosistem ve canlılar üzerinde yok edici etkilerine dikkat çekilirken, yaklaşık iki milyar insanın bu kayıplardan doğrudan etkileneceği belirtiliyor. Araştırma büyük doğal gölleri 100 kilometrekareden büyük bir alanı kaplayan göller olarak tanımlıyor.
Türkiye’de küçülme yüzde 54
Araştırmanın bulgularını BBC Türkçe için değerlendiren baş yazarı ve ABD’deki Virginia Üniversitesi’nde Yüzey Hidroloğu Fangfang Yao, Türkiye’de son 30 yılda küçülen göl oranının yüzde 54 olduğunu söylüyor. Yao, azalan yağış ve gölü besleyen nehirlerin akışındaki zayıflamanın bu düşüşteki temel etmenler olduğunu bulduklarını belirterek, “Burdur ve Akşehir Gölleri’nde olduğu gibi, insan kaynaklı su kullanımının su kayıplarına kısmen katkıda bulunduğunu da gösterdi. Bu gölleri besleyen nehirlerin taşkın yatağındaki ekili arazi genişlemesi, çalışma süresi boyunca belirgin bir şekilde görünüyor” dedi.
46 gölün 9’u kurudu
Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde (ODTÜ) Hidrobiyoloji alanında çalışan Prof. Dr. Meryem Beklioğlu, “Beyşehir Gölü Türkiye’deki göllerin tipik bir örneği: Derinliği 6 metre yüzey alanı 700 kilometrekare. O kadar büyük bir alan ki buharlaşmanın yüzde 10’luk artışı hacminde müthiş bir kayba neden oluyor. Türkiye’deki göllerinin çoğu böyle, sığ ancak yüzey alanı oldukça geniş. Bu da göllerin buharlaşma konusunda artan bir risk altında olduğunu gösteriyor” diyor. Prof. Dr. Beklioğlu, göllerdeki su kaybının neredeyse tamamen yanlış tarım ve vahşi sulamayla ilgili olduğunu bulduklarını belirterek, “Olayın büyüklüğü gerçekten korkunç… Son üç yıldır çalıştığımız 46 gölün 9’unun tamamen kuruduğunu gözlemledik. Bu göller öyle küçük göller de değil; aralarında bir zamanlar 200 kilometrekare yüzey alanı olan göller de vardı” dedi.
EKOLOJİ SERVİSİ
#Dünyada #Türkiyede #göller #küçüldü