‘Özel Proje Alanı’ ilan edilerek talan projelerine açılan Hevsel Bahçeleri’nde projenin hayata geçmesiyle kültürel ve ekolojik bir tarih de yok olmakla yüz yüze kalacak
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın onayı ile son çıkarılan KHK’ler kapsamında “Özel Proje Alanı” ilan edilerek talana açılan Hevsel Bahçeleri ile ilgili proje detayları henüz tam olarak netleşmedi. Proje ile Hevsel Bahçeleri’ne ne yapılacağı bilinmezken, projenin hayata geçmesiyle ekolojik ve kültürel bir miras yok edilmiş olacak. UNESCO’nun Kültürel Mirası Listesi’nde olan Hevsel Bahçeleri Hitit, Hurri-Mitani, Asur, Arami, Urartu, İskit, Med, Pers, Makedonya, Part, Ermeni, Roma, Sansani, Bizans, Emevi, Abbasi, Şeyhoğulları, Hamdani, Mervani, Selçuklu, İnaloğulları, Nisanoğulları, Artuklu, Eyyubi, Moğol, Akkoyunlu, Safavi ve Osmanlı uygarlıklarının izlerini taşıyarak 10 bin dönümlük alanla Antik dönemlerden bu yana şehrin “tahıl ambarı” olarak kullanılmış.
Yüzlerce ağaç
Güzelliği ve bereketi ile birçok efsane ve türküye konu olan Hevsel Bahçeleri’nin isminin Hoser (sık ağaçlıklı yer) kelimesinden türediği söylenir. Bir rivayete göre Hz. Muhammed Mirac’a çıkarken sık ağaçlıklı bir yer görür ve “Cennet burası olmalı” denirken, başka bir rivayete göre de Hevsel kelimesinin kökeni Esfel (hor görülen, alçaltılan) kelimesidir. Başka bir anlatıya göre ise Nisêbîn’de (Nusaybin) İrani güçlerin önünden kaçıp Amed’e sığınmak isteyen kırk bin kişi şehre alınmayıp, şehre uzak bir noktada iskâna zorlanır. Buraya yerleşenlere de Esfel denilmiştir. Halkın şehre alınmayışı ve kaldıkları yeri ekmesiyle bu bahçelerin ortaya çıktığı söylenir.
180’den fazla kuş türü
Hevsel tarihi olduğu kadar ekolojik bir zenginliğe de sahip. Önemli Doğa Alanı (ÖDA) içerisinde yer alan ve kuşların göç yolu üzerinde bulunan bahçelerde Kum kırlangıcı, Saksağan, Kukumav, Yalıçapkını gibi 180’den fazla kuş türünün yanı sıra Susamuru ve dünya üzerinde sadece Fırat ve Dicle nehirlerinde yaşayıp yumurtalarını Dicle Nehri kıyısındaki kumullara gömen Fırat kaplumbağası gibi hayvanlara da ev sahipliği yapıyor.
Melek Yüksel / Amed – Anf