Bedlîs’in (Bitlis) Têtwan ilçesi kırsalında 90’lı yıllarda göçe zorlanan köylüler yıllar sonra, topraklarının özlemiyle bir araya geldi. Sınırlı sorunlu, Dibekli, Düzce alan, Bol alan, Kolbaşı, Yaslıca köylerinden göç eden köylüler, 10 yıl önce köylerine dönmeye başladı. Bu köylerin birleştiği alan olan Kawar havzasında bir araya gelen köylüler, 5 muhtarlık oluşturdu. Komünal bir yaşam kuran köylüler, 2015 yılında da Avetax’ta (Kolbaşı) Tarımsal Kalkınma Kooperatifi kurdu. Kooperatifin amacı köyleri birleştirerek halkın kendi ekonomisini oluşturmak, devlete ve kredilere bağlanmadan yaşamı inşa etmek.
Bal üretiliyor
Mevcut üye köylerden çiğ süt alımı ve kooperatife üye 35 kadına, arıcılık konusunda destek verilirken, kadınların hayvanlarından ve arılarından elde ettikleri bal, kooperatifin aracılığıyla satışa sunuluyor. Arıcılıkla ilgilenen Leyla Akbaş, ilk olarak bir eğitimden geçtiklerini ardından kooperatifin verdiği arılar ile bal ürettiklerini ifade etti. Akbaş, köy işlerinin yorucu olduğunu fakat kendi işini ve emeğinin karşılığını almanın mutluluğunu yaşadığını dile getirdi. Akbaş, “Zahmetli ama kendi işini yapıyor olman o yorgunluğu unutturuyor” dedi.
‘Çocuklarım gibi bakıyorum’
Köylülerden Aygül Karaaslan da kooperatifin, önceliği kadınlara verdiğini, bunun kadınların kendi ekonomilerini inşa etmeleri için önemli bir adım olduğunu kaydetti. “Çocuklarıma nasıl baktıysam arılarıma da öyle baktım” diyen Karaaslan, “Eskiden asla hakiki bal yemezdik şimdi bir tepsiyi kendi soframa ve komşularıma veriyorum. Köyde ineği olan sütünü, arı alanda balını getirip kooperatife sattı. Bu işe girmeden önce evimiz çok kötüydü ve ben kazandığım kazancım ile ev yaptım” diye konuştu.
‘Herşeyi yeniden kurduk’
1989’da İstanbul’a göç eden Aysel Karabey ise yıllar sonra geri döndüklerinde köylerindeki yıkıntıyı anlatarak, “Harabeye dönen köyü görünce geri dönmek istemedik. Kaldık evimizi, tarlamızı yeniden kurduk, hayvanlarımızla ilgilenmeye başladık. Bir iki sene içerisinde göç eden köylüler geri dönüş yaptı. İlk başta çok zorluk çektik ama hiçbir yer insanın kendi toprakları gibi olamaz” diye belirtti. Kooperatifin kuruluşunda süt depolarının oluşturulduğunu belirten Karabey “İneklerden koyunlardan sağdığımız sütü depoya gönderiyorduk. Sonra köyde bulunan kadınlarla el ele verdik kooperatif içinde hepimiz bir görev üstlendik. Kimi hayvanlarından sağdığı sütü kimi aldığı arılardan yaptığı balı kooperatife sattı” dedi.
BEDLÎS