NASA’nın New Horizons (Yeni Ufuklar) adlı uzay aracı 2015’te Plüton’un yakınından geçtiği sırada cüce gezegenin ayrıntılı görüntülerini kaydetmişti.
Görüntülerde cüce gezegenin nitrojen buzuyla dolu Sputnik Plantia adlı havzasında gizemli şekiller göze çarpmıştı.
Çokgen şeklindeki bu yapıların genişliğinin kabaca 20 kilometre olduğu tespit edilmişti. Ancak şekillerin Güneş’ten çok uzaktaki bir gök cisminde nasıl oluştuğu sorusu cevaplanamamıştı.
Kısa süre önce, Birleşik Krallık’taki Exeter Üniversitesi’nden Adrien Morison liderliğindeki bir araştırma ekibi, karmaşık modelleme tekniklerini kullanarak Plüton’daki doğal süreçleri simüle etti.
Hakemli bilimsel dergi Nature’da yayımlanan araştırmaya göre, bu şekillerin havzadaki nitrojen buzunun doğrudan buharlaşmasından, yani katı halden direkt gaz haline geçme anlamına gelen süblimleşme sürecinden kaynaklanıyor.
Morison, “Plüton, Güneş’ten uzakta ve iç enerji kaynakları sınırlı ama jeolojik açıdan hala aktif” ifadelerini kullandı.
Yüzey koşulları, atmosferinde gaz halindeki nitrojenin katı nitrojenle bir arada var olmasına olanak tanıyor.
Dahası, bu sürecin, Sputnik Planitia’nın buzlu yüzeyini soğutarak, buz tabakasının içindeki ısı yayılım (konveksiyon) sürecini de beslediği düşünülüyor.
Bu durum dondurucuda uzun süre kalan buz küplerinin, ısı korunsa bile küçülmesi ve sonunda kaybolmasına ya da insanın terleme mekanizmasına benzetiliyor.
Araştırmanın ortak yazarı Stéphane Labrosse, “Yazın dışarı çıktığınızda vücudunuzdaki su çok hızlı buharlaşır ve aslında bu iyi bir serinleticidir. Biz de süblimleşmeyi aynı şekilde, yüzeyi soğutacak bir şey olarak düşündük” dedi.
Araştırma ekibi, söz konusu bulguların Sputnik Planitia’daki süblimleşmenin yaklaşık 1-2 milyon yıl önce başladığını öngören iklim modelleriyle de uyumlu olduğunu söylüyor.
Ayrıca Morison’a göre yeni çalışma çokgenlerin neden orada olduğunu ortaya koyan, modellemeye dayalı ilk açıklama niteliğinde.
Kaynak: Independent Türkçe